Pierwsze trzy lata maluszka, kiedy jego mózg najintensywniej się rozwija, to najbardziej intensywny czas rozwoju mowy dziecka oraz nabywania umiejętności językowych. Nabyte w tym zakresie kompetencje ułatwią dziecku funkcjonowanie w świecie pełnym różnych dźwięków i języków, a także ułatwią komunikację z otoczeniem. Jakie można wyróżnić etapy rozwoju mowy dziecka?
Niemowlę komunikuje się z otoczeniem już od pierwszych chwil życia – poprzez krzyk czy płacz, towarzyszące uczuciu głodu, zmęczeniu czy różnym dolegliwościom. Maluszek w pierwszych miesiącach życia potrafi też rozpoznawać dźwięki z otoczenia, np. głos mamy czy melodie. W miarę rozwoju dzieci porządkują dźwięki, przyswajają poszczególne głoski, sylaby, a następnie same zaczynają wymawiać pojedyncze słowa, w końcu zdania.
Jak wygląda nauka mowy?
Dzieci różnią pod względem rozwoju mowy oraz umiejętności językowych. Istnieją jednak etapy rozwoju mowy dziecka, które mogą być wskazówką dla rodziców oraz lekarza do zdiagnozowania różnych nieprawidłowości, np. opóźnienia rozwoju mowy spowodowanego przez zaburzenia słuchu czy zaburzenia mowy lub języka.
Dziecko od momentu urodzenia do ok. 3. miesiąca życia może już:
- reagować na głośne dźwięki,
- uspokajać się i uśmiechać, gdy się do niego mówi,
- rozpoznawać głos mamy i uspokajać płacz po jego usłyszeniu,
- podczas karmienia piersią zaczynać lub zatrzymywać odruch ssania w odpowiedzi na dźwięk,
- płakać na różne sposoby, które można przyporządkować do jego różnych potrzeb.
Dziecko w wieku od 4. do 6. miesiąca życia może już:
- „szukać oczami” źródła dźwięku,
- reagować na zmiany tonu Twojego głosu,
- mieć świadomość, że niektóre zabawki wydają dźwięki,
- zwracać uwagę na muzykę,
- początkowo wydawać łączone ze dźwięki „rrr”, wydawać okrzyki radości,
- gaworzyć, łącząc ze sobą samogłoski i spółgłoski w sposób podobny do mowy i wykorzystywać różne dźwięki, w tym zaczynające się na p, b czy m, zmieniać głośność i wysokość tonacji,
- wydawać dźwięki podczas zabawy czy gdy jest nieszczęśliwe.
Dziecko w wieku od 7. miesiąca życia do roku może już:
- odwracać się i patrzeć w kierunku dźwięku,
- słuchać, gdy się do niego mówi,
- rozumieć znaczenie niektórych prostych słów,
- gaworzyć, używając krótkich i długich dźwięków, podwójnych sylab,
- naśladować różne dźwięki mowy,
- wypowiedzieć jedno lub dwa krótkie słowa przed ukończeniem roku, np. mama, tata.
Dziecko w wieku 1-2 lata może już:
- znać kilka części ciała i wskazać je, gdy zostanie o to poproszone,
- wykonywać proste polecenia,
- rozumieć proste pytania,
- lubić bajki, piosenki i rymowanki,
- wypowiedzieć nowe słowa,
- powiedzieć dwa słowa w zestawieniu, np. więcej picia,
- pod koniec drugiego roku życia mowa powinna być w 50% rozumiana przez osoby obce.
Dziecko w wieku 2-3 lata może już:
- potrafić wypowiadać wiele słów,
- budować zdania składające się z 3-4 wyrazów,
- używać kilka zwrotów do rozmowy i komunikowania próśb,
- nazywać przedmioty, aby o nie pytać,
- pod koniec trzeciego roku życia mowa powinna być w 75% zrozumiała dla otoczenia.
Rozwój mowy trwa mniej więcej do 5. roku życia. Z czasem maluch potrafi wymawiać i rozumie coraz więcej słów, aby następnie łączyć je w zdania i sprawnie komunikować się z otoczeniem.
Dziecko, które ma problemy z artykulacją dźwiękową lub „zacina się” podczas rozmowy, może mieć zaburzenia mowy.
Zaburzenia językowe to trudność w zrozumieniu, co mówią czy chcą przekazać inni.
Jak można wspomagać rozwój mowy u dziecka?
Aby wspierać dziecko w rozwoju mowy:
- dawaj dobry przykład – mów wyraźnie i powoli, w przypadku nieprawidłowego wypowiedzenia słowa przez dziecko nie poprawiaj go, ale wypowiedz je prawidłowo i poproś o powtórzenie,
- nie używaj słów i sformułowań niezrozumiałych dla Twojego dziecka – wyjaśniaj mu znaczenie wszystkich słów, których używasz w rozmowie z nim,
- poświęć czas na wspólne czytanie książek,
- nie ucz dziecka mowy poprzez oglądanie telewizji,
- mów do dziecka od pierwszych chwil – opowiadaj mu świat, komentuj zachowania malucha, tłumacz różne zjawiska,
- śpiewajcie razem.
Jeśli wydaje Ci się, że u Twojego dziecka występuje opóźnienie rozwoju mowy, skontaktuj się z pediatrą, aby mógł postawić odpowiednią diagnozę. Jeżeli Twoje obawy się potwierdzą, lekarz skieruje Cię do specjalisty, który ustali dalsze postępowanie – przeprowadzi testy słowne oraz badania słuchu. Czasem wystarczą działania stymulujące rozwój mowy, które można wykonywać z dzieckiem w domu. Innym rozwiązaniem jest terapia indywidualna lub grupowa czy wizyta u psychologa rozwojowego. Jeżeli zaczniesz obawiać się o prawidłową naukę mowy u swojego dziecka, nie zwlekaj – udaj się do przychodni i nie podejmuj żadnych kroków bez konsultacji z lekarzem.
TAGI: etapy rozwoju mowy dziecka, rozwój mowy dziecka, język niemowląt, zaburzenia mowy u dzieci, rozwój mowy u dziecka, nauka mowy, opóźnienie rozwoju mowy, wspomaganie rozwoju mowy, rozwój mowy dziecka 3 letniego, rozwój mowy, umiejętności językowe, zaburzenia mowy
