Ciąża to czas burzliwych przemian hormonalnych, wielu zmian w ciele i psychice przyszłej mamy. To okres pełen radości, podekscytowania i innych pozytywnych emocji, ale również nieprzyjemnych dolegliwości. Wiele kobiet zmaga się z mdłościami, wymiotami i zawrotami głowy w ciąży. Jak sobie z nimi radzić? Kiedy wymagają konsultacji lekarskiej? Czy zawroty głowy w 3.trymestrze ciąży mogą być objawem poważnych chorób? Podpowiadamy!
Co znajdziesz w tym artykule:
Zawroty głowy i mdłości w ciąży – skąd się biorą?
Jedną z pierwszych dolegliwości, których doświadcza nawet 75% przyszłych mam, są mdłości.[1] Ciężarne najczęściej uskarżają się na nie rano, jednak dolegliwość ta może pojawiać się również o innych porach dnia, zwłaszcza po spożyciu posiłku.
Najczęściej wymienianą przyczyną nudności jest wzrost stężenia hormonu hCG, odpowiedzialnego za utrzymanie ciąży. Skłonność do mdłości w ciąży może być dziedziczna.[2] Dolegliwość ta z reguły mija wraz z zakończeniem pierwszego trymestru, jednak u niektórych kobiet utrzymuje się nawet do końca ciąży. Zdarza się, że do nudności dołączają również uporczywe wymioty, które mogą prowadzić do zaburzeń gospodarki wodno–elektrolitowej organizmu i pojawienia się zawrotów głowy u ciężarnej.
Oprócz odwodnienia, zawroty głowy w ciąży najczęściej spowodowane są zmianami hormonalnymi organizmu. Rosnący poziom progesteronu powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, czego następstwem jest obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, zawroty głowy, a nawet omdlenia.[3]
Do przyczyn zawrotów głowy w ciąży zaliczyć można również m.in. zbyt gwałtowne wstawanie, niskie stężenie glukozy we krwi, brak świeżego powietrza w pomieszczeniu oraz niedokrwistość.[3] Dolegliwość ta może być także konsekwencją chorób współistniejących – należy pamiętać, że wszelkie przypadłości wymagają stałej kontroli w trakcie trwania całej ciąży.
Kiedy najczęściej zdarzają się zawroty głowy w ciąży (w jakich sytuacjach)?
Zawroty głowy w ciąży bardzo często pojawiają podczas zbyt gwałtownej zmiany pozycji, np. po raptownym wstaniu z fotela czy łóżka. Mogą wystąpić również, gdy przyszła mama jest głodna i w jej organizmie dojdzie do spadku glukozy we krwi.
Niektóre kobiety cierpią na zawroty głowy w ciąży podczas leżenia, a także podczas przebywania w pomieszczeniach, w których jest za gorąco. Nie sposób nie wspomnieć też wspomnianego wcześniej odwodnienia, które w wielu przypadkach jest również winowajcą wspomnianych zawrotów.
Należy również zwracać uwagę, aby nie przeciążać organizmu – ruch dla przyszłych mam jest jak najbardziej wskazany, ale zbyt intensywne ćwiczenia mogą spowodować zawroty głowy i inne niepożądane objawy.
Zawroty głowy w 3. trymestrze ciąży – jak sobie z nimi radzić?
Mdłościom i zawrotom głowy w 1. trymestrze ciąży często towarzyszą wymioty. W złagodzeniu dolegliwości mogą pomóc proste, ale skuteczne domowe sposoby, np. picie naparu z imbiru czy spożywanie miętowych cukierków. Jeżeli jednak zabiegi te nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, trzeba skonsultować się ze specjalistą. Lekarz oceni, czy istnieje konieczność zaordynowanie silniejszych preparatów na receptę [3] lub wskaże inne sposoby na zniwelowanie zawrotów głowy i mdłości w ciąży.
Wiele kobiet doświadcza również zawrotów głowy w 2. i 3. trymestrze ciąży. Powiększająca się macica zaczyna uciskać na żyłę główną dolną, co powoduje zaburzenia w krążenu krwi. Konsekwencjami tego w zaawansowanej ciąży mogą być m.in. zawroty głowy, a także uczucie duszności i niekiedy omdlenia.
Aby zminimalizować zawroty głowy w 2. i 3. trymestrze ciąży, warto unikać spania w pozycji płasko na plecach. Wpływa ona bowiem na ucisk żyły głównej dolnej przez powiększoną ciężarną macicę. Żyła ta zbiera krew z całego organizmu i wprowadza ją do serca. Zaburzenie tego mechanizmu w czasie ucisku tej żyły wywołuje objawy dyskomfortu: uczucie słabości, zawroty głowy, a nawet omdlenia.
Aby zminimalizować ryzyko ich wystąpienia, poleca się spać na lewym boku. Ta pozycja powoduje, że ż yła główna dolna nie będzie uciśnięta, dzięki czemu krążenie krwi nie będzie zaburzone - dzięki temu zmniejszy się ryzyko wystąpienia zawrotów głowy i innych dolegliwości związanych z tym faktem. Dla zwiększenia komfortu podczas snu w pozycji bocznej warto rozważyć zakup specjalnej poduszki dla kobiet spodziewających się dziecka. Występują one w rozmaitych kształtach i mogą sprawdzić się również podczas późniejszego karmienia maluszka piersią.
Skutecznym sposobem na zmniejszenie ryzyka występowania zawrotów głowy jest powolne, płynne wstawanie z łóżka czy kanapy. Należy unikać zbyt gwałtownych ruchów i energicznego podnoszenia się z pozycji leżącej do siedzącej i stojącej. Poleca się przy wstawaniu z łóżka najpierw chwilę posiedzieć, a dopiero potem dokonać pełnej pionizacji.
Przyszłe mamy muszą pamiętać też o odpowiednim nawodnieniu. Podstawowym płynem powinna być woda, ale w ciąży dozwolone są też inne napoje – jednak w ograniczonych ilościach.
Zawroty głowy w ciąży – jak im zaradzić?
Przyszłe mamy nie powinny rezygnować z aktywności fizycznej, szczególnie na świeżym powietrzu. Regularne spacery mogą zaradzić zawrotom głowy w ciąży, gdyż dotleniają organizm, poprawiają funkcjonowanie układu krążenia, a dodatkowo pozytywnie działają na psychikę – pozwalają się odprężyć i zminimalizować stres. Tempo i długość spaceru trzeba dostosować do własnych możliwości – zbyt intensywny wysiłek może przynieść efekt przeciwny do zamierzonego. Warto dodać, że nasze tempo spacerowania przed ciążą może się okazać zbyt szybkie w czasie tego błogosławionego stanu - efektem tego może być szybkie zmęczenie lub bolesność w podbrzuszu po spacerze, nawet kilka godzin później.
Pamiętaj zatem, aby tempo spacerowania w ciąży nieco zmniejszyć - jest to świetny wstęp do tempa marszu, jaki Ci narzuci maluch w czasie nauki chodzenia za kilka czy kilkanaście miesięcy.
Zawroty głowy w ciąży mogą być także spowodowane niedostarczeniem organizmowi odpowiedniej ilości składników mineralnych. Dieta kobiet spodziewających się dziecka powinna być zbilansowana – zdrowa i urozmaicona. Ciężarne powinny spożywać 4–5 posiłków dziennie, a jeśli cierpią na cukrzycę ciążową – nawet 6 posiłków na dobę.[4]
W ciąży szczególnie istotne jest regularne wykonywanie badań krwi, w tym monitorowanie poziomu żelaza. Silne zawroty głowy mogą być oznaką niedokrwistości spowodowanej niedoborem tego pierwiastka w organizmie. Anemia może skutkować zawrotami głowy, problemami z koncentracją i osłabieniem. Systematyczne badanie krwi pozwoli na ocenę przez lekarza prowadzącego ciążę czy poziom żelaza jest wystarczający, czy też należy wprowadzić odpowiedni lek na uzupełnienie składnika u w organizmie.
Przyszłe mamy są szczególnie narażone na spadki stężenia glukozy we krwi. By tego uniknąć, trzeba w trakcie posiłków spożywać białko i węglowodany złożone, jeść częściej, a mniej i zawsze posiadać przy sobie pełnowartościową przekąskę, która szybko podniesie poziom glukozy we krwi.[3]
Kobiety w stanie błogosławionym powinny starać się za wszelką cenę ograniczać stres. Napięcie emocjonalne i silne negatywne emocje również mogą przyczyniać się do powstawania zawrotów głowy w ciąży. Dodatkowo rozwijające się w brzuchu dziecko także odczuwa wszelkie niepokoje mamy, warto więc nauczyć się, jak skutecznie radzić sobie ze stresem w tym jakże ważnym czasie.
Kiedy zawroty głowy w ciąży są niebezpieczne?
Zawroty głowy są powszechną dolegliwością w ciąży. Jeśli udaje się je szybko opanować, np. poprzez zmianę pozycji, nawodnienie organizmu czy odpoczynek, nie ma powodu do niepokoju. W sytuacji pogorszenia samopoczucia należy oczywiście uważać, aby nie upaść – należy przytrzymać się czegoś, np. ściany lub krzesła, i głęboko oddychać.
Jeśli natomiast zawrotom głowy towarzyszą silne bóle głowy, trudności w oddychaniu, utrata przytomności, wysokie ciśnienie tętnicze, powinno się natychmiast skonsultować z lekarzem prowadzącym lub udać się na izbę przyjęć szpitala położniczego.
Szczególnie niebezpieczne są zawroty głowy w 3. trymestrze ciąży, ponieważ mogą być jednym z objawów rzucawki (eklampsji) – bardzo poważnego schorzenia ciążowego przebiegającego z drgawkami, która zagraża życiu mamy i dziecka. Rzucawkę poprzedza stan przedrzucawkowy, który charakteryzuje m. in.obecność białka w moczu i wysokie ciśnienie tętnicze krwi.[2,3] Zarówno R zucawka, jak i stan przedrzucawkowy, to bardzo poważne powikłania ciąży. Dlatego tak ważne są regularne wizyty u ginekologa oraz wykonywanie zleconych przez niego badań. Dobrą praktyką jest również mierzenie w ciągu dnia ciśnienia tętniczego krwi rano i wieczorem oraz prowadzenie zapisów z pomiarów– w razie jego podwyższenia należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem prowadzącym.
Źródła:
- Laskowska K., Ciąża. Poradnik, Wydawnictwo SBM 2022, s. 15.
- Tiffenbacher A., ABC ciąży i porodu, WydawnictwoREA–SJ 2018, s. 46, 54.
- Murkoff H., W oczekiwaniu na dziecko, Dom Wydawniczy REBIS 2021, s. 257–258, 593–594.
- Czyrynda–Koleda M., Jarzynka–Jendrzejewska M., Sypnik–Pogorzelska E., Stromkie–Złomaniec M., Dieta w ciąży. Zdrowe przepisy na 9 miesięcy, Wydawnictwo RM 2018, s. 7.