Jakie badania krwi należy wykonać w ciąży?

Jakie badanie z krwi potwierdza ciążę?

Wiele kobiet zastanawia się, czy ogólne badanie krwi wykryje ciążę. Odpowiedź brzmi: NIE. Badaniem krwi, które pozwala potwierdzić lub wykluczyć ciążę jest oznaczenie w surowicy krwi stężenia podjednostki beta gonadotropiny kosmówkowej (beta hCG). To żeński hormon syntetyzowany przez zarodek od momentu, gdy zagnieździ się on w ścianie macicy, a w późniejszym okresie przez łożysko. Stężenie beta hCG rośnie wykładniczo i jest możliwe do wykrycia już około 8-10 dnia od zapłodnienia, czyli jeszcze przed terminem spodziewanej miesiączki. Jeżeli jednak nie prowadzisz dokładnego monitoringu cyklu i nie znasz dokładnej daty owulacji (a co za tym idzie ewentualnego zapłodnienia), warto z oznaczeniem beta hCG poczekać do dnia spodziewanej miesiączki.

Jeżeli w pobranym materiale stężenie beta hCG wynosi ponad 5 mIU/ml oznacza to wczesną ciążę. Badania z krwi potwierdzające ciążę warto jednak powtórzyć po 48 godzinach, co pozwoli ocenić, czy ciąża rozwija się prawidłowo, a w przypadku bardzo niskich wartości zweryfikować, czy przypadkiem wynik nie był fałszywie dodatni (jest to możliwe np. przy bardzo wczesnym poronieniu samoistnym).

Oto wartości referencyjne beta hCG dla poszczególnych tygodni ciąży:

• <5 mIU/ml – brak ciąży,
• 5-50 mIU/ml – 3. tydzień ciąży,
• 5-426 mIU/ml – 4. tydzień ciąży,
• 18-7340 mIU/ml – 5. tydzień ciąży,
• 1080-56500 mIU/ml – 6. tydzień ciąży,
• 7650-229000 mIU/ml – 7-8. tydzień ciąży,
• 25700-288000 mIU/ml – 9-12. tydzień ciąży,
• 13300-254000 mIU/ml – 13-16. tydzień ciąży,
• 4060-165400 mIU/ml – 17-24. tydzień ciąży,
• 3640-117000 mIU/ml – 25-40. tydzień ciąży.

Oznaczenie stężenia gonadotropiny kosmówkowej możliwe jest również w moczu, gdyż to właśnie tą drogą wydalana jest ona z naszego organizmu. Stężenie beta hCG w moczu osiąga poziom wykrywalny mniej więcej 12-14 dni po zapłodnieniu. Do jej oznaczenia służą domowe testy ciążowe, jednak charakteryzują się one zdecydowanie mniejszą czułością, a oznaczenie ma charakter wyłącznie jakościowy, a nie ilościowy.

Czytaj również: Czy będę mamą? Czyli jak poznać pierwsze objawy ciąży

Ciąża - badania krwi, które trzeba zrobić

Bez względu na to, czy ciąża zostanie potwierdzona domowym testem ciążowym czy na podstawie wyniku oznaczenia stężenia beta hCG, konieczne jest zaplanowanie pierwszej wizyty u ginekologa, który będzie opiekował się przyszłą mamą i dzieckiem przez najbliższe 9 miesięcy. Zaleca się, by pierwsza wizyta odbyła się nie później niż w 10. tygodniu ciąży, optymalnie między 7-8. tygodniem (wtedy zazwyczaj w trakcie badania USG możliwe jest już wykrycie serduszka płodu).

Jak wygląda pierwsza wizyta? Obejmuje ona wnikliwy wywiad lekarski, badanie ginekologiczne oraz ewentualnie USG dopochwowe, które pozwala potwierdzić prawidłowe zagnieżdżenie się zarodka i rozwój ciąży. Najczęściej w trakcie wizyty lekarz pobiera materiał do badań cytologicznych, a w niektórych przypadkach także wymaz na posiew lub w kierunku czystości pochwy.

To właśnie na pierwszej wizycie u ginekologa otrzymasz także skierowanie na badania krwi. Ciąża to szczególny czas, dlatego część z badań wykonywana jest jednorazowo na początku ciąży, a część z nich będziesz powtarzać regularnie co kilka tygodni. Jeżeli prowadzisz ciążę w ramach świadczeń z NFZ, masz prawo do wykonania tych badań bezpłatnie. Rodzaj i częstotliwość wykonywania badań krwi w ciąży ustalana jest na podstawie rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego oraz Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej

Badania z krwi w ciąży, które należy wykonywać regularnie to:

• morfologia krwi,
• badanie ogólne moczu

Oprócz wspomnianych badań, co najmniej raz w trakcie trwania ciąży zostaniesz poproszona o wykonanie następujących badań laboratoryjnych:

• oznaczenie grupy krwi,
• przeciwciała odpornościowe do antygenów krwinek czerwonych
• przeciwciała anty-HIV,
• przeciwciała anty-HCV,
• kiła (VDRL),
• antygen HBs.
• TSH
• glukoza na czczo
• doustny test obciążenia glukozą (OGTT),
• przeciwciała w kierunku różyczki (IgM i IgG),
• przeciwciała w kierunku toksoplazmozy (IgM i IhG),
• opcjonalnie przeciwciała w kierunku cytomegalii (IgM i IgG),

Opcjonalnie może zostać także wykonany także test podwójny (popularnie zwany testem PAPP-A), stanowiący element badań prenatalnych, określających ryzyko wystąpienia u płodu wrodzonych wad genetycznych.

Kalendarz badań krwi w ciąży

Kiedy dokładnie należy wykonać poszczególne badania krwi? Ciąża bez powikłań wymaga, by badania zostały wykonane według następującego schematu:

• Do 10. tygodnia ciąży:
  • Morfologia,
  • badanie ogólne moczu
  • Grupa krwi i przeciwciała odpornościowe,
  • Stężenie glukozy na czczo,
  • VDRL.
  • HIV,
  • HCV,
  • Toxo IgG i Toxo IgM,
  • Rubella IgG i Rubella IgM.
  • TSH
• Do 10.tygodnia ciąży opcjonalnie:
  • cytomegalia IGG i IGM
• 11.-14. tydzień ciąży opcjonalnie
  • Test podwójny (PAPP-A i beta hCG).
• 15.-20. tydzień ciąży:
  • Morfologia,
  • badanie ogólne moczu
  • Przeciwciała odpornościowe anty-Rh (gdy istnieje ryzyko konfliktu serologicznego).
• 21.-26. tydzień ciąży:
  • Doustny test obciążenia glukozą (OGTT),
  • badanie ogólne moczu
  • Toxo IgG i Toxo IgM (jeśli pierwsze badanie wyszło ujemne).
• 27.-32. tydzień ciąży:
  • Morfologia,
  • badanie ogólne moczu
  • Przeciwciała odpornościowe.
• 33.-37. tydzień ciąży:
  • Morfologia,
  • badanie ogólne moczu
  • VDRL, HIV i HCV (w przypadku kobiet z indywidualnym ryzykiem zakażenia lub zwiększonym ryzykiem populacyjnym),
  • Antygen HBs.

Spora część ginekologów zaleca też wykonanie w pierwszych tygodniach ciąży oznaczenia przeciwciał w kierunku cytomegalii, nie jest to jednak badanie finansowane przez NFZ.. Oprócz podanych wyżej badań lekarz może oczywiście zlecić również inne badania, zwłaszcza jeżeli chorowałaś przewlekle przed ciążą lub coś ze zgłaszanych objawów wyda mu się niepokojące.

Badania krwi w ciąży – warto wiedzieć

Po co przyszła mama powinna wykonywać badania krwi? Ciąża to szczególny stan, stanowiący spore obciążenie dla kobiecego organizmu. Regularne badania, zarówno te ginekologiczne jak i laboratoryjne pozwalają wykryć wiele nieprawidłowości na wczesnym etapie, co daje czas na wdrożenie niezbędnych działań terapeutycznych i minimalizuje wystąpienie groźnych dla matki i dziecka powikłań. Zmniejszeniu ulega nie tylko odsetek poronień i porodów przedwczesnych, ale również zmniejsza się liczba zgonów okołoporodowych.

Czy badania krwi w ciąży są płatne? Jak już wspomnieliśmy, jeżeli prowadzisz ciążę w przychodni, która ma podpisany kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia i lekarz wystawił Ci skierowanie, badania powinny być bezpłatne. W przeciwnym razie będziesz musiała w całości ponieść ich koszt.

Co zrobić z uzyskanymi wynikami badań? Po konsultacji z lekarzem przechowuj wszystkie wyniki. Zgodnie z aktualnymi standardami opieki okołoporodowej, niektóre z nich będziesz musiała przedstawić położnym i lekarzom w szpitalu, przy przyjęciu do porodu.

Co w sytuacji, gdy badanie krwi w ciąży wyjdzie nieprawidłowo? Zdarza się, że wyniki przeprowadzonych badań laboratoryjnych odbiegają od wartości prawidłowych. Przede wszystkim pamiętaj o tym, żeby nie panikować! Umów się na konsultację ze swoim lekarzem ginekologiem, który dokona ich dokładnej analizy. Część odchyleń od wartości referencyjnych jest bowiem w ciąży zjawiskiem fizjologicznym i nie stanowi powodu do zmartwień. Jeżeli jednak coś wzbudzi niepokój lekarza, z pewnością zleci wykonanie bardziej szczegółowych badań.

Bibliografia:

• Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie opieki przedporodowej w ciąży o prawidłowym przebiegu, 2005 rok. DOI: http://www.femmed.com.pl/wp-content/uploads/2013/02/rekomendacjaopiekaprzedporodowa.pdf
• Rozporządzenie ministra zdrowia z dn. 6.08.2018 w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej.
• G.Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia, PZWL, 2020
• Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników oraz Polskiego Towarzystwa Genetyki Człowieka dotyczące badań przesiewowych oraz diagnostycznych badań genetycznych wykonywanych w okresie prenatalnym, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2022, tom 7, nr 1, strony 20–33

Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie diagnostyki i postępowania w ciążach powikłanych ograniczeniem wzrastania płodu, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2020, tom 5, nr 3, strony 119–130