Beta hCG to hormon, którego oznaczenie umożliwia nam skuteczne potwierdzenie zapłodnienia, a także ocenę rozwoju płodu w pierwszych tygodniach ciąży. Beta hCG to jednak nie tylko badanie potwierdzające ciążę, ale również jeden z markerów nowotworowych. Kiedy warto oznaczyć poziom gonadotropiny kosmówkowej? Jakie wartości świadczą o ciąży i jej prawidłowym rozwoju? Poniżej znajdziesz odpowiedzi na te najważniejsze pytania!
Co znajdziesz w tym artykule:
Gonadotropina kosmówkowa - co to za hormon?
Ludzka gonadotropina kosmówkowa (hCG) to hormon wytwarzany przez zarodek od momentu jego zagnieżdżenia w ścianie macicy, a następnie przez łożysko. Jego główną rolą jest podtrzymywanie przez ciałko żółte odpowiedniej syntezy progesteronu – hormonu niezbędnego do prawidłowego rozwoju i utrzymania ciąży. Hormon ten [1] występuje w ludzkim organizmie w warunkach fizjologicznych wyłącznie w czasie ciąży, dlatego stał się podstawą do jej potwierdzenia.
Ludzka gonadotropina kosmówkowa składa się z dwóch podjednostek – alfa i beta. Podjednostka alfa występuje we wszystkich gonadotropinach (FSH, LH, TSH), natomiast podjednostka beta jedynie w gonadotropinie kosmówkowej, dlatego to właśnie ona jest oznaczana w laboratoriach w krwi, a także w moczu w formie testów ciążowych.
Warto jednak pamiętać o tym, że gonadotropina kosmówkowa może również pojawić się w naszym organizmie w wyniku procesów nowotworowych,
Badanie beta hCG - kiedy się je wykonuje?
Produkcja gonadotropiny kosmówkowej rozpoczyna się, gdy zapłodniona komórka jajowa trafi do macicy i zagnieździ się w jej błonie śluzowej. Stężenie beta hCG rośnie wykładniczo, podwajając swoją wartość mniej więcej co 48-72 godzin. W surowicy krwi stężenie możliwe do oznaczenia w ramach badania beta hCG osiągane jest około 8-10 dnia od zapłodnienia, a więc jeszcze przed terminem spodziewanej miesiączki. Niemniej jednak, aby wynik badania beta hCG był wiarygodny, zaleca się wykonanie go nie wcześniej niż w dniu spodziewanej menstruacji.
Warto również pamiętać, że gonadotropina kosmówkowa wydalana jest z naszego organizmu wraz z moczem. Oznaczenie stężenia gonadotropiny kosmówkowej w tym materiale biologicznym jest podstawą jakościowych testów ciążowych przeznaczonych do domowego użytku. Jednak w moczu stężenie wykrywalne osiągane jest później niż w krwi, tj. nie wcześniej niż 12-14 dni po zapłodnieniu.
Kiedy wskazane jest wykonanie badania beta hCG? Najczęściej ma ono na celu potwierdzenie lub wykluczenie ciąży, a także monitorowanie jej prawidłowego rozwoju na wczesnym etapie. W tym celu weryfikuje się, czy wzrost stężenia gonadotropiny kosmówkowej ma charakter wykładniczy i podwaja się co 48 godzin. Oprócz tego badanie beta hCG ( a dokładniej wolna podjednostka beta, czyli free beta hcg) jest składową przesiewowych testów prenatalnych, które pozwalają określić ryzyko wystąpienia u płodu wrodzonych wad genetycznych, takich jak zespół Downa, Patau czy Edwardsa. W określonych przypadkach, kiedy istnieje podejrzenie choroby nowotworowej, lekarz może zlecić wykonanie badania beta hCG wykorzystując je jako marker nowotworowy.
Dlaczego nie zaleca się zbyt wczesnego wykonywania badania beta hCG? Jeżeli kobieta nie monitoruje dokładnie cyklu, ciężko określić precyzyjnie moment zapłodnienia, co zwiększa ryzyko uzyskania wyniku fałszywie negatywnego. Na wczesnym etapie ciąży może dojść do tak zwanego samoistnego poronienia, mającego miejsce jeszcze przed terminem menstruacji. Wykonanie zbyt wcześnie badania beta hCG może wtedy negatywnie wpłynąć na psychikę kobiety.
Czytaj również: Czy będę mamą? Czyli jak poznać pierwsze objawy ciąży
Wynik badania beta hcg - jaki świadczy o ciąży?
Jeżeli chodzi o beta hCG, badanie wykonywane przez kobietę najczęściej ma na celu potwierdzenie lub wykluczenie ciąży. Pamiętaj, że stężenie gonadotropiny kosmówkowej zmienia się bardzo dynamicznie, dlatego zawsze należy porównywać je z wiekiem ciąży (liczonym od pierwszego dnia ostatniej miesiączki). By potwierdzić prawidłowy rozwój ciąży, badanie beta hCG należy powtórzyć po 48-96 godzinach. Największe stężenie beta hCG obserwujemy mniej więcej w okolicach 10 . tygodnia ciąży, następnie spada ono dość gwałtownie i utrzymuje się do końca ciąży na w miarę stabilnym poziomie.
Jakie są normy, jeśli chodzi o wynik badania beta hCG? Zakresy referencyjne mogą różnić się nieznacznie w zależności od laboratorium. Prezentują się one jednak mniej więcej następująco:
- <5 mIU/ml – brak ciąży,
- 5-50 mIU/ml – 3. tydzień ciąży,
- 5-426 mIU/ml – 4. tydzień ciąży,
- 18-7340 mIU/ml – 5. tydzień ciąży,
- 1080-56500 mIU/ml – 6. tydzień ciąży,
- 7650-229000 mIU/ml – 7-8. tydzień ciąży,
- 25700-288000 mIU/ml – 9-12. tydzień ciąży,
- 13300-254000 mIU/ml – 13-16. tydzień ciąży,
- 4060-165400 mIU/ml – 17-24. tydzień ciąży,
- 3640-117000 mIU/ml – 25-40. tydzień ciąży.
Co ważne, wysoki wynik badania beta hCG na wczesnym etapie ciąży może świadczyć o ciąży mnogiej, pod warunkiem, że zostaje zachowane prawidłowe tempo przyrostu. W przypadku ciąży bliźniaczej normy dla poszczególnych tygodni są dwukrotnie wyższe. Jeżeli natomiast uzyskasz podwyższony poziom gonadotropiny kosmówkowej a masz pewność, że nie jesteś w ciąży – konieczna jest szybka konsultacja lekarska. Może on bowiem świadczyć o chorobie nowotworowej:
- jajnika,
- macicy,
- płuc,
- pęcherza moczowego,
- jelit,
- jąder (u mężczyzn za podwyższony uznaje się wynik >2,6 mIU/ml).
Inną przyczyną fałszywie dodatniego wyniku może okazać się wczesne poronienie. Podwyższony poziom beta hCG może bowiem w organizmie utrzymywać się jeszcze nawet przez kilkanaście dni.
Sprawdź także: Jakie badania warto wykonać przed zajściem w ciążę?
Jak się przygotować do badania beta hcg?
Jeżeli chodzi o beta hCG, badanie wykonywane jest w laboratorium medycznym z surowicy, uzyskiwanej z próbki krwi żylnej. Z uwagi na fakt, iż stężenie gonadotropiny kosmówkowej jest niezależne od takich czynników jak wysiłek fizyczny, pora dnia czy spożywane pokarmy, badanie beta hCG można wykonać o dowolnej porze dnia i nie wymaga ono specjalnego przygotowania.
By ułatwić pobranie materiału można jednak przed wizytą w laboratorium lub punkcie pobrań wypić niewielką ilość wody.
Badanie beta hCG wykonywane jest zarówno na podstawie skierowania (od dowolnego lekarza, w tym również lekarza rodzinnego POZ), jak również prywatnie na prośbę pacjenta.
Ile kosztuje badanie?
Jeżeli badanie beta hCG wykonywane jest na podstawie skierowania od lekarza w ramach kontraktu z NFZ - est ono całkowicie bezpłatne. W przeciwnym razie musisz ponieść koszt badania beta hCG, który w zależności od laboratorium waha się od 30 do 60 złotych.
Bibliografia:
- Głodek A, et al. Ludzka gonadotropina kosmówkowa – znany hormon o nieznanych funkcjach, Ginekol Pol. 2012, 83, 766-771
- Szmidt M, et al., Gonadotropina kosmówkowa jako kluczowy czynnik regulujący implantację zarodka, Ginekol Pol. 2008, 79, 692-696
- Grzegorz H. Bręborowicz (red.), Ginekologia i położnictwo, t. I, PZWL, Warszawa 2020
- Mandryka-Stankewycz S, et al, Nieinwazyjny test prenatalny w I trymestrze ciąży (pomiar NT oraz oznaczenia β-hCG i PAPP-A) w diagnostyce wad płodu w populacji polskiej – porównanie biochemicznych norm własnych i danych światowych, Ginekol Pol. 2009, 80, 851-855