Schemat żywienia niemowląt – aktualne zalecenia karmienia dzieci do 1. roku życia

1000 pierwszych dni życia Twojego dziecka to czas jego intensywnego wzrostu i rozwoju. W tym okresie dojrzewa m.in. układ pokarmowy dziecka. Wówczas ma miejsce także proces tzw. programowania żywieniowego, a wykształcone w tym czasie nawyki żywieniowe u niemowlęcia mogą mieć wpływ na sposób jego odżywiania w przyszłości. Dlatego to, jak rozszerzasz dietę niemowlęcia ma realny wpływ na jego obecne i przyszłe zdrowie. W drugim półroczu życia dziecka powinnaś zacząć rozszerzanie jego diety. Kiedy i jakie pokarmy wprowadzać do jadłospisu maluszka? Na to pytanie odpowiadają eksperci, którzy stworzyli schemat żywienia niemowląt.

Czym jest schemat żywienia niemowląt?

Schemat żywienia niemowląt to przydatne narzędzie dla każdego rodzica – jest przewodnikiem po prawidłowym żywieniu dziecka. Przedstawia on średnią liczbę posiłków oraz wielkość ich porcji, które dziecko powinno otrzymywać w ciągu doby w określonych miesiącach życia.

Najnowsza aktualizacja schematu żywienia niemowląt miała miejsce w 2021 r. Odnosi się on zarówno do niemowląt karmionych piersią, jak i również mlekiem modyfikowanym.

Wybrane zasady w żywieniu niemowląt

O czym należy pamiętać, karmiąc dziecko w pierwszym roku życia? Kilka wskazówek

• Celem, do którego należy dążyć, jest wyłączne karmienie piersią przez pierwszych 6 miesięcy życia. Częściowe lub krótsze karmienie piersią również jest korzystne. Karmienie piersią powinno być kontynuowane tak długo, jak będzie to pożądane przez matkę i dziecko. Niemowlętom, które nie są karmione naturalnie, należy podawać mleko modyfikowane dopasowane do potrzeb i wieku niemowlęcia. WprowadzanieWprowadzanie produktów uzupełniają­cych należy rozpocząć, kiedy niemowlę wykazuje umiejętności rozwojowe potrzebne do ich spoży­wania, zwykle nie wcześniej niż od 17. tygodnia życia (początek 5. m.ż.) i nie później niż w 26. t.ż. (początek 7. m.ż.).
• Przy rozszerzaniu diety niemowlęcia warto pamiętać, by poszczególne produkty podawać stopniowo. Niemniej jednak ważną zasadą jest ta, mówiąca, że dziecko przed poznaniem smaku owoców, powinno poznać smak warzyw. Dlatego eksperci rekomendują, aby w pierwszej kolejności podawać warzywa (zwłaszcza zielone), a dopiero po ok. 2 tygodniach wprowadzić owoce, kontynuując podawanie warzyw. 
• Konsystencja posiłku powinna być dopasowana do wieku i etapu rozwoju niemowlęcia – na początku powinny mieć one formę gładkiego purée, na kolejnych etapach pokarmy powinny mieć coraz mniej rozdrobnioną konsystencję.
• Zgodnie z zaleceniami z 2021 roku, pokarmy stałe (purée, pokarmy rozdrobnione i papki) należy wprowadzać stopniowo już w 6.-7. m.ż. W 8. miesiącu życia dziecka można podawać do rączki produkty do samodzielnego gryzienia. Dzięki temu tuż przed ukończeniem pierwszego roku życia maluch będzie mógł  jeść produkty o dowolnej konsystencji.
• Pierwsze po­karmy uzupełniające podaje się dziecku łyżeczką. – pozwoli to na rozwijanie u dziecka umiejętności połykania, gryzienia i pracy języka. Łyżeczka powinna być płaska i twarda – sprzyja to prawidłowej reakcji ruchowej dziecka.
• Pokarmy potencjalnie alergizujące, takie jak ryby czy jaja, nie powinny być eliminowane czy podawane z opóźnieniem.
• Gluten należy wprowadzać do diety niemowlęcia, najwcześniej od ukończeniu  4. miesiąca życia dziecka  do ukończenia 12. miesiąca życia dziecka, zaczynając od niewielkich ilości
• W pierwszym roku życia  należy ograniczać spożycie wolnych cukrów; nie należy dodawać cukrów do pokarmów uzupełniających
• Aby zaspokoić pragnienie niemowlęcia, powinno się podawać mu wodę. Najlepsza jest woda źródlana lub naturalna woda mineralna – niskozmineralizowana, niskosodowa, niskosiarczanowa. Należy pamiętać, że nie każda woda butelkowana jest odpowiednia dla niemowląt, dlatego tak ważne jest czytanie etykiet (woda niskozmineralizowana – ogólna zawartość soli mineralnych <500 mg/l). Do 1. roku życia nie należy podawać dzieciom soku owocowego. Bardzo ważną zasadą jest niedosalanie pokarmów niemowlęcia.
• W celu zmniejszenia ryzyka alergii na jajo, w ramach wprowadzania pokarmów uzupełniających należy podawać dobrze ugotowane (przez 10–15 min) jajo kurze (ale nie pasteryzowane ani surowe). W praktyce zaleca się wprowadzać jedno małe jajo 2 razy w tygodniu.
• Mięso powinno być wprowadzane do diety niemowlęcia w 5.-6. miesiącu.
• Ryby należy podawać w małych porcjach, nie częściej niż 1–2 razy w tygodniu, obserwując reakcję organizmu dziecka.

Zapoznaj się dokładnie z poniższym schematem, który będzie praktyczną wskazówką żywieniową w pierwszym roku życia Twojego niemowlęcia.

¹Celem, do którego należy dążyć jest wyłącznie karmienie piersią przez pierwszych 6 miesięcy życia

²Mleko podawane jest z piersi, butelki ze smokiem lub otwartego kubka. Pozostałe pokarmy podajemy łyżeczką.

³Małe ilości można stosować do przygotowania pokarmów uzupełniających, ale mleko krowie nie powinno być stosowane jako główny produkt mleczny przed 12. m.ż. NAPOJE: do picia podajemy wodę bez ograniczeń. Soki (100% przecierowe, bez dodatku cukru, pasteryzowane) w ilości maksymalnie do 150 ml na dobę (porcja liczona razem z ilością spożytych owoców). Suplementacja witaminy D i K zgodnie z rekomendacjami

Żywienie dziecka zgodnie z zasadami zawartymi w  schemacie żywienia niemowląt pozwoli na kształtowanie u niemowlęcia prawidłowych nawyków żywieniowych, co zaowocuje jego korzystnymi wyborami w przyszłości. Ponieważ nawyki żywieniowe kształtują się u dziecka przede wszystkim w pierwszych trzech latach życia, warto kontynuować podawanie mu odpowiedniej żywności również po 1. roku życia, kiedy Twój maluch będzie już juniorem. 

Dowiedz się więcej – przeczytaj bezpłatny Poradnik żywienia niemowląt. Krok po kroku od narodzin do pierwszych urodzin, opracowany przez ekspertów w ramach programu edukacyjnego „1000 pierwszych dni dla zdrowia” pod redakcją „Medycyny Praktycznej”.