Jak przygotować się do roli ojca?

Ojcostwo dla wielu mężczyzn jest początkiem nowego, często bardzo wymagającego, ale też najpiękniejszego i niezwykle satysfakcjonującego etapu życia. Jest to proces oczekiwania, stawania się, a następnie bycia tatą. Rola ojca w wychowaniu dziecka jest szalenie ważna. Tacierzyństwo, zwłaszcza w ciągu ostatnich lat, bardzo się zmieniło. Jego forma nabrała dużo bardziej miękkich rysów. Ojcostwa nie kojarzymy już tylko z surową, często nieobecną głową rodziny, która jest odpowiedzialna za jej byt, a zarazem bardzo niedostępna dla dziecka. Współczesne tacierzyństwo niesie za sobą skojarzenia takie jak opiekuńczość, czułość czy akceptacja. Coraz częściej ojcostwo to głęboka więź z dzieckiem, a co za tym idzie – bardzo wartościowa i ważna relacja. Rola ojca w wychowaniu dziecka to jednak nie tylko wspaniałe momenty z potomkiem, ale też wiele trudów i poświęceń.

Przeczytaj: Jak zadbać o to, by dziecko miało szczęśliwe dzieciństwo?

Ojcostwo – instynkt tacierzyński – czy istnieje?

Wiele osób zastanawia się, czy w ojcostwie istnieje odpowiednik szeroko omawianego w społeczeństwie instynktu macierzyńskiego, czyli tzw. „instynkt tacierzyński”. Słowo instynkt kojarzy nam się z czymś, co w jakiś magiczny sposób pojawia się, spływa na świeżo upieczonych rodziców. Krążą opowieści o tym, że przy pierwszym spojrzeniu na noworodka zalewa nas fala miłości. To nie do końca tak działa. U kobiet już podczas porodu wydziela się ogromna ilość oksytocyny – potocznie nazywanej hormonem miłości lub przywiązania. W przypadku mężczyzn możemy mówić, że proces przywiązania rozpoczyna się od momentu, kiedy mężczyzna przytuli dziecko, skóra dotknie skóry, ponieważ właśnie wtedy – również w organizmie mężczyzny wytwarzana jest oksytocyna, która wspiera wytworzenie więzi między tatą a dzieckiem, a więź ta rozwija się przez kolejne lata.

Współczesny ojciec – przed jakimi wyzwaniami stoi?

Zwiększyły się wymagania stawiane ojcom, a ich rola niezwykle ewoluowała. Tacierzyństwo zaczyna coraz bardziej przypominać macierzyństwo. Różnice coraz częściej się zacierają. Rolą ojca w wychowaniu dziecka nie jest już jedynie zapewnienie materialnej opieki rodzinie, ale przede wszystkim aktywne i świadome uczestniczenie w życiu dziecka. Rodzice w równym stopniu dzielą się obowiązkami związanymi z pielęgnacją, edukacją i wychowaniem. Oczekujemy, że tacierzyństwo będzie pełne bliskości, zaangażowania i uczuciowości. Współczesny ojciec stoi również przed wyzwaniem dostępności – o ile kiedyś to głównie matki bawiły się z dziećmi, strzegły domowego ogniska, zapewniały atmosferę bliskości i zaufania w relacji, tak teraz oczekujemy, że swoją cegiełkę będą dokładać też tatusiowie.

Warto przeczytać: Czy więź matki z dzieckiem rodzi się od razu?

Rola ojca przed narodzinami dziecka

Rola ojca przed narodzinami dziecka jest niezwykle ważna. To już wtedy zaczynają się przygotowania do ojcostwa. Pierwszym pytaniem, na jakie powinien odpowiedzieć sobie przyszły tata – jest to, jakim ojcem chciałby być. Jakie wartości pragnie przekazać potomstwu, czego nauczyć, na co uwrażliwić. Warto zastanowić, się nad jakimi cechami u siebie chciałby popracować, aby być bardziej wartościowym człowiekiem, a za tym pójdzie lepsze ojcostwo.

Jest to też czas na rozmowy z bliskimi osobami, które są już rodzicami. Przyszłe tacierzyństwo może rodzić mnóstwo pytań i wątpliwości, które, chociaż po części mogą rozwiać doświadczeni już rodzice. Warto znaleźć również przestrzeń na uczestniczenie w badaniach prenatalnych, wyczekiwanie pierwszych kopnięć maleństwa czy bicia serduszka. Dziewięć miesięcy to wystarczająco długo, aby dokształcić się w kwestii pierwszej pomocy małemu dziecku, zapoznać się z fazami jego rozwoju, aby później uniknąć niepotrzebnych zmartwień lub w odpowiednim czasie zauważyć nieprawidłowości. Wicie tzw. „gniazda” jest nieodłącznym elementem czasu oczekiwania na potomstwo. Składanie łóżeczka czy zamontowanie fotelika w samochodzie warto zrobić z lekkim wyprzedzeniem, aby być przygotowanym, jeśli maluch nieco się pospieszy.

Polecamy: Jak rozumieć płacz dziecka?

Ojciec przy porodzie – za i przeciw

Opinie na temat tego, czy mężczyzna powinien towarzyszyć kobiecie podczas porodu, są podzielone. Ojciec przy porodzie – jakie są za i przeciw? Niewątpliwie, świadoma i przede wszystkim dobrowolna obecność ojca dziecka przy porodzie – pozytywnie wpływa na doświadczanie porodu przez kobietę. Poczucie bezpieczeństwa kobiety jest znacznie wyższe, jeśli na sali porodowej towarzyszy jej ojciec dziecka. Jego obecność wspiera i zaspokaja potrzebę bliskości, jakiej w tak ważnym, ale też trudnym momencie potrzebuje rodząca matka. Zacieśniają się również wzajemne więzi między rodzicami, a to ma bardzo pozytywny wpływ na przyszłe, wspólne rodzicielstwo.

Warto dodać, że obecność przyszłego ojca na Sali porodowej zwiększa szanse na wzorowe przestrzeganie praw pacjenta oraz podnosi jakość opieki nad ciężarną podczas porodu. Niepodważalnym zaś argumentem „przeciw” do uczestniczenia w porodzie jest zwyczajna niechęć deklarowana przez ojca lub duża wrażliwość na widok krwi lub czynności medycznych. Ojciec powinien być w tym czasie stroną dającą oparcie. Szczególnie istotne jest przygotowanie psychiczne taty, ale też edukacja dotycząca porodu oraz tego, czego może się spodziewać.

Ojciec małego dziecka i przedszkolaka

Rola ojca małego dziecka to przede wszystkim zapewnienie mu warunków, które będą wspierać jego rozwój i dawać poczucie bezpieczeństwa, ale również towarzyszenie dziecku w wyzwaniach i przygodach, jakie stawia przed nim życie. Sposób, w jaki przedszkolak przeżywa emocje, diametralnie różni się od tego, w jaki sposób odczuwają je dorośli. Dziecko silnie uzewnętrznia swoje emocje, ale one zmieniają się zaskakująco szybko. Nagła zmiana płaczu w śmiech nie jest niczym dziwnym u kilkulatka. Rolą ojca w tym czasie jest akceptowanie, wspieranie i posiadanie w zanadrzu dużej dozy cierpliwości i życzliwości w stosunku do pociechy.

Ojciec ucznia i nastolatka – jakie wyzwania przed nim stoją?

Jakie wyzwania i trudności stoją przed ojcem ucznia i nastolatka? Dojrzewanie to czas nazywany również kryzysem tożsamości. Skoki hormonalne mogą̨ powodować́ chwiejność́ emocjonalna u dziecka, a zmiany fizyczne skutkować́ kompleksami i zaniżeniem samooceny u nastolatka. Pojawiają się również zmiany w relacji z ojcem. Dla młodego człowieka atrakcyjniejsi są rówieśnicy i czas spędzony z nimi.

Najważniejszym wyzwaniem, jakie obejmuje rola ojca w tym właśnie czasie jest zachowanie ciągłości w zapewnieniu dziecku poczucia bezpieczeństwa, miłości i wzajemnego szacunku. Otwartość ojca na emocje i doświadczenia nastolatka pozytywnie wpływa na stawianie czoła przeciwnościom losu przez młodego człowieka. Atmosfera zaufania będzie zwiększała szanse na dialog, szczerość i pogłębianie relacji w trudnym czasie dorastania nastolatka. Jeśli ojciec swoim postępowaniem będzie w oczach dziecka autorytetem – nastolatek chętnie przyjdzie po pomoc czy radę w ciężkich momentach właśnie do niego, a nie będzie szukał rozwiązania w niesprzyjającym towarzystwie czy nałogach.

Jakie cechy powinien mieć dobry ojciec?

Najważniejsze pytanie, jeśli chodzi o tacierzyństwo brzmi: jakie cechy powinien mieć dobry ojciec? Pedagodzy zgodnie wymieniają podstawowe zasady. Pierwsza z nich dotyczy zaangażowania mężczyzny już na wczesnym etapie ciąży. Niezwykle istotna jest obecność ojca przy badaniach prenatalnych, kompletowaniu wyprawki czy porodzie. Znaczącą rolą ojca w wychowaniu dziecka jest także włączanie się lub chociaż towarzyszenie w opiece nad nim od pierwszych dni po jego pojawieniu się na świecie. Łączy się to z kolejną cechą, jaką jest zaangażowanie, a co za tym idzie – znajdowanie czasu na opiekę, zabawę czy rozmowę ze swoją pociechą. To właśnie podczas wspólnie spędzanego czasu – tworzy się wartościowa relacja między ojcem a dzieckiem.

Kluczowe jest również okazywanie uczuć: przytulanie, chwalenie, zainteresowanie aktualnymi wydarzeniami w życiu potomstwa, opiekuńczość, akceptację i czułość. Zaskakującą, ale bardzo istotną cechą jest współodczuwanie dziecięcej radości, zachwytu światem i drobiazgami, jakie my dorośli, z biegiem czasu przestajemy dostrzegać. Jednak tacierzyństwo to także odpowiedzialność, a więc też podejmowanie działań, aby rodzina miała zaspokojone potrzeby. Całość sprowadza się do formy przeorganizowania dotychczasowego stylu życia na rzecz jak najbardziej aktywnego uczestniczenia w życiu swojego dziecka.

Źródło:

• A.Gawińska, A. Doroszewska, D. Sys, B. Baranowska Wpływ obecności osoby towarzyszącej przy porodzie na doświadczenie porodowe rodzącej oraz poziom medykalizacji porodu w Współczesne Pielęgniarstwo i Ochrona Zdrowia, Vol. 8, Nr 2 | 2019 praca oryginalna
• A. Gmitrowicz, M. Makara-Studzińska, A. Młodożeniec Ryzyko samobójstwa u młodzieży, Warszawa 2019
• K. Błachnio pod redakcją Ks. prof. dr hab. Jana Zimnego Fenomen współczesnego ojcostwa. Analiza zjawiska w kontekście przemian społecznych w Kolory Ojcostwa, Katowice 2018
• M. Szyszka Małżeństwo, rodzina, ojcostwo – tendencje przemian w Roczniki Nauk Społecznych Tom 10(46), numer 2 – Lublin 2018
• M. Świderska Ojciec w opiece i wychowaniu dziecka w Pedagogika Rodziny 1/3/4, 43-58 , Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi, Łódź 2011
• O. Małecka, T. Olszewski Procesy adaptacyjne dzieci trzyletnich w przedszkolu w świetle badań w Zeszyty Naukowe Wyższa Szkoła Agrobiznesu w Łomży, Łomża 2019