Odpieluchowanie, czyli odzwyczajanie korzystania przez malucha z pieluch na rzecz nocnika, to ważny, a zarazem trudny etap w życiu rodziców. Wielu opiekunów niepokoi się, że nauka jest długotrwała i nie przynosi pozytywnych efektów. Warto jednak pamiętać, że proces ten to nie wyścig – każde dziecko zaczyna korzystać z nocnika we własnym tempie. Jak skutecznie odpieluchować malucha i kiedy jest na to właściwy moment?
Co znajdziesz w tym artykule:
Czas na odpieluchowanie
Nauczenie dziecka korzystania z nocnika to jedno z największych wyzwań, z jakim mierzą się rodzice. Ciągłe sprzątanie, pranie i mycie malucha wystawia na próbę cierpliwość opiekunów. Warto jednak w takich sytuacjach zachować spokój, ponieważ gotowość dziecka zależy przede wszystkim od jego rozwoju psychicznego i fizycznego. Według Amerykańskiej Akademii Pediatrycznej odzwyczajanie malucha od pieluch należy rozpocząć około drugiego roku życia[1]. Dlaczego? To czas, w którym układ moczowy oraz zwieracze uzyskują coraz większą sprawność umożliwiającą kontrolowanie potrzeb fizjologicznych. Największy wzrost pojemności pęcherza następuje między 18. a 24. miesiącem życia. Kontrola nad świadomym opróżnianiem pęcherza przeciętnie pojawia się około 18. miesiąca i zwiększa się między 2. a 3. rokiem życia[2]. Dzieci z reguły w pierwszej kolejności opanowują sztukę kontroli wypróżnień, a w następnej kolejności – kontrolę oddawania moczu. Należy jednak pamiętać, że każde dziecko rozwija się indywidualnie – jedne dzieci wykazują gotowość na odpieluchowanie szybciej, inne później. Nie warto z założenia rozpoczynać nauki zbyt wcześnie, ponieważ sam proces może trwać znacznie dłużej niż po rozpoczęciu odpieluchowania na podstawie obserwacji oznak gotowości dziecka.
- Staje się coraz bardziej świadome potrzeby wypróżniania, co sygnalizuje słowami lub czynami – chowa się, szuka intymnego miejsca do zrobienia siusiu czy kupki. Może także zmieniać swoje zachowanie – dotykać pieluszki, wiercić się lub zaciskać nogi.
- Po wypróżnieniu odczuwa dyskomfort, który komunikuje potrzebą przebrania i zmiany pieluchy.
- Na krótko przed zrobieniem siusiu lub kupki mówi, że chce to zrobić.
- Zna słownictwo, które określa odpieluchowanie i wykazuje zainteresowanie siadaniem na nocniku czy noszeniem zwykłych majtek (nawet, gdy nie ma potrzeby wypróżnienia).
- Stabilnie siada, chodzi bez pomocy rodziców oraz wie, jak zdejmować i podciągać spodnie.
Jak odpieluchować malucha?
Jeśli dziecko jest już gotowe (zarówno pod względem fizycznym, jak i emocjonalnym) na odpieluchowanie, sam proces nie będzie trwał długo. W innym wypadku maluchowi może towarzyszyć zdenerwowanie, strach lub wstyd. Rozpoczynając naukę, należy przede wszystkim stworzyć dziecku odpowiednie warunki do tego. Kiedy będzie wysyłać pierwsze sygnały, warto postawić nocnik w widocznym miejscu i porozmawiać z dzieckiem o pieluchach i higienie – pokazać mu, jak korzystać z toalety, aby oswoić je z nocnikiem. Nie należy się spieszyć, zmuszać i wywierać presji na dziecku – nauka to proces. Nie wiąże się to jednak z brakiem oczekiwań ze strony rodziców. Od chwili rozpoczęcia treningu czystości opiekunowie powinni być konsekwentni w zachęcaniu dziecka do korzystania z nocnika lub toalety. Podczas odpieluchowania sprawdzi się metoda pochwał i nagród, które będą stanowić dla malucha dodatkową motywację. Dziecko nauczy się szybciej korzystania z nocnika, jeśli rodzice będą regularnie przypominać i pytać je o potrzebę wypróżnienia.
Odpieluchowanie nocne – na czym polega?
To, że dziecko zostało odpieluchowane w dzień, nie oznacza, że będzie tak samo reagować w nocy. Odpieluchowanie nocne to popularna metoda, która polega na wstrzymywaniu wypróżniania dziecka podczas snu. Zanim jednak rodzice się na nią zdecydują, powinni wiedzieć, że do osiągnięcia umiejętności wstrzymania załatwiania potrzeb fizjologicznych przez kilka czy kilkanaście godzin dziecko musi mieć duży pęcherz, który pomieści sporą ilość moczu. Taką dojrzałość układu moczowego dzieci osiągają dopiero w okolicy 4. roku życia. Poza gotowością pęcherza gotowy musi być także układ hormonalny, który reguluje gęstość moczu, a także układ nerwowy – ściśle związany z działaniem pęcherza moczowego. Właśnie dlatego odpieluchowanie nocne najlepiej rozpocząć kilka lub kilkanaście miesięcy po zakończonym sukcesem odpieluchowaniu dziennym. Nie należy obawiać się, że zakładanie pieluchy na noc zaburzy proces nauki korzystania z toalety.
Jakie rzeczy przydadzą się podczas odpieluchowania?
Przede wszystkim spora liczba cienkich bawełnianych i szybkoschnących majtek, które będą przewiewne i wygodne – bez uciskających gumek. Najlepiej, jeśli maluch sam wybierze wzory i kolory bielizny – będzie to dla niego dodatkowa zachęta do jej używania. Przydatne okażą się podkłady higieniczne pod prześcieradło, które ochronią materac przez ubrudzeniem (a także fotelik samochodowy podczas podróży). Jeśli maluch jest poza domem, warto mieć pod ręką także jednorazowe nocniki, które pozwolą na szybkie skorzystanie z toalety w każdym miejscu i o każdej porze. Na rynku dostępnych jest wiele książek na temat odpieluchowania i fizjologii małego dziecka – warto z nich korzystać, aby odpowiednio podejść do tematu i aby sam proces nauki korzystania z nocnika był dla malucha przyjemny i bezstresowy.
[1]Ann C. Stadtler, MSN, Peter A. Gorski, MD, T. Berry Brazelton, MD Toilet Training Methods, Clinical Interventions, and Recommendations, Pediatrics 103 (Supplement_3): 1359–1361, 1999.
[2]Jansson UB, Hanson M, Sillén U, Hellström AL., Voiding pattern and acquisition of bladder control from birth to age 6 years--a longitudinal study, J Urol, 174(1):289-93, Jul, 2005.