Zapalenie piersi - jak rozpoznać objawy i co zrobić, aby je złagodzić?

Zapalenie piersi - co musisz wiedzieć?

● Zapalenie piersi najczęściej dotyka kobiety karmiące piersią, w czasie w pierwszych miesięcy po porodzie.

● Problem wiąże się z występowaniem bólu, obrzęku, zaczerwienienia - typowo w obrębie jednej piersi.

● W łagodzeniu objawów zapalenia piersi początkowo można wypróbować domowe sposoby, takie jak częste, regularne przystawianie dziecka do piersi, korekta techniki karmienia piersią, a także stosowanie zimnych okładów (np. aptecznych żelowych kompresów chłodzących lub schłodzonych liści kapusty).

● Jeśli objawy nie ustępują w ciągu 12-24 godzin, warto niezwłocznie zgłosić się do lekarza.

Czym jest zapalenie piersi?

Zapalenie piersi to rodzaj zaburzeń polegających na obecności stanu zapalnego w obrębie gruczołu piersiowego, charakteryzującego się bólem, obrzękiem, zaczerwienieniem tkanek, a także wyższą temperaturą przy dotyku. Przy zapaleniu piersi pojawiają się też objawy ogólne jak złe samopoczucie, ból głowy, gorączka. Czasami zapalenie piersi przebiega z infekcją, typowo bakteryjną z tworzeniem się ropnia, do czego może dojść przy zbyt późno wdrożonym leczeniu. Innym problemem jest zatkanie przewodów mlekowych nazywane zastojem, które również ma nagły początek, ale przebiega bez gorączki, bez miejscowego zaczerwienienie i obrzęku. Najczęściej problem dotyka mam, które karmią piersią. Może jednak zdarzyć się z przyczyn niezwiązanych z laktacją, również u kobiet w innym okresie życia.

Jakie są przyczyny zapalenia piersi u kobiet karmiących piersią?

Zapalenie piersi u kobiety w czasie laktacji typowo związane jest z brakiem odpowiedniego opróżniania piersi z mleka. Pokarm produkowany przez gruczoł piersiowy zbiera wtedy się w przewodach mlecznych. Czasami dochodzi do ich blokowania, co może wtórnie doprowadzić do zapalenia piersi. Do wystąpienia zapalenia piersi mogą przyczynić się czynniki, takie jak:

● Problemy z prawidłowym przystawieniem dziecka do piersi,

● Wydłużona przerwa między karmieniami,

● Częstsze karmienie dziecka z jednej piersi zamiast równomiernego karmienia zarówno z prawej, jak i lewej.

Inne przyczyny zapalenia piersi

Zapalenie piersi czasami spowodowane jest przez czynniki, które nie wynikają z karmienia piersią. Mogą powstawać m.in. na skutek uszkodzeń w okolicy piersi, związanych np. z chorobami skóry lub piercingiem, a także jako powikłanie po wszczepieniu implantu piersi.

Kiedy najczęściej u kobiety karmiącej rozwija się zapalenie piersi?

Problem z zapaleniem piersi najczęściej pojawia się w czasie pierwszych kilku miesięcy po urodzeniu dziecka. Szczególnie narażone są na niego kobiety w okresie tzw. nawału pokarmu, kiedy gruczoły piersiowe produkują bardzo dużą ilość mleka, często przekraczającą potrzeby noworodka. Taki stan występuje zwykle między 2. i 6. dobą po porodzie.

Jakie objawy wywołuje zapalenie piersi?

Zapalenie piersi najczęściej związane jest z występowaniem objawów, takich jak:

● Obrzęk, ucieplenie i tkliwość piersi, zwykle tylko po jednej stronie ciała,

● Czerwone plamy widoczne na piersi,

● Piekący ból w piersi - może być on odczuwany zarówno stale, jak i tylko przy karmieniu dziecka,

● Uogólnione dolegliwości - złe samopoczucie, gorączka, dreszcze, zmęczenie.

Co pomaga na zapalenie piersi przy karmieniu? Instrukcja postępowania krok po kroku

Zauważasz u siebie objawy zapalenia piersi i nie wiesz, co robić? Poniżej opisujemy, jak mama karmiąca może postępować, gdy pojawi się u niej ten problem:

● Kontynuuj karmienie piersią regularnie, tak często, jak dziecko tego potrzebuje, z obu piersi. Pamiętaj, że za korzystniejsze w tej sytuacji uznaje się przystawianie dziecka do piersi niż korzystanie z laktatora czy ręczne odciąganie mleka. Jeśli objawy zapalenia obejmują tylko jedną z piersi, to od niej rozpoczynaj karmienie dziecka.

● Upewnij się, że Twoja technika przystawiania malucha do piersi jest odpowiednia. Jeśli masz taką możliwość, umów się na konsultację z doradcą laktacyjnym, który sprawdzi, czy karmienie przebiega prawidłowo. Niektóre poradnie umożliwiają odbycie wizyty domowej czy online w bardzo bliskich terminach. Alternatywnie w ocenie techniki przystawiania dziecka do piersi mogą pomóc stworzone przez specjalistów materiały dostępne online.

● Aby poprawić przepływ mleka przez pierś, przed karmieniem warto: wybrać komfortową pozycję, w której łatwiej będzie Ci się zrelaksować, potrzymać dziecko przez co najmniej kilka minut w pozycji skóra do skóry, wyciszyć się i zadbać o równy i głęboki oddech, przyłożyć do piersi ciepły kompres (nie stosuj ciepłych okładów w momencie innym niż przed karmieniem, ponieważ może to nasilić objawy, jeśli dziecko nie spożyje mleka z piersi niedługo później).

● Jeśli po karmieniu dziecka czujesz, że Twoja pierś nadal jest pełna i odczuwasz z tego powodu dyskomfort - albo z różnych względów nie możesz w danym czasie przystawić malucha do piersi, odciągnij mleko ręcznie.

● W czasie pomiędzy karmieniami możesz łagodzić objawy poprzez: przykładanie do piersi zimnych kompresów (pomóc mogą np. okłady ze schłodzonych liści kapusty) oraz stosowanie bezpiecznych w czasie laktacji leków przeciwbólowych (najlepiej przyjmować środki farmakologiczne niedługo po karmieniu, by zminimalizować ich stężenie w mleku przy kolejnym przystawieniu do piersi). Nie zaleca się masażu piersi – może doprowadzać do uszkodzenia gruczołu piersiowego i stanowić czynnik ryzyka rozwoju ropnia.

● Jeśli objawy zapalenia piersi nie ustąpią w ciągu 12-24 godzin leczenia domowymi sposobami, skonsultuj się z lekarzem.

Czy przy zapaleniu piersi stosuje się antybiotyki?

Tak, zapalenie piersi może wymagać przyjmowania antybiotyków. Zazwyczaj wprowadza się je, jeśli objawy nie ustępują po 24 godzinach stosowania terapii niefarmakologicznej. Leczenie trwa z reguły 7-10 dni,. Antybiotyki jakie się stosuje w leczeniu zapalenia piersi są bezpieczne dla dziecka i mama może kontynuować karmienie piersią.

Ile zwykle trwa zapalenie piersi?

Przy zastosowaniu skutecznych domowych metod, objawy zapalenia piersi u wielu kobiet ustępują już w ciągu 12-24 godzin. Jeśli w tym czasie nie dochodzi do poprawy, zwykle włącza się antybiotykoterapię. Jej efekty powinny być widoczne po maksymalnie 2 dniach.

Jak zapobiegać zapaleniu piersi?

W profilaktyce zapalenia piersi znaczenie ma stosowanie poniższych zasad:

● Unikaj dłuższych przerw w karmieniu dziecka lub odciąganiu mleka.

● Jeśli masz wątpliwości co do tego, czy Twoja technika karmienia piersią jest prawidłowa, skonsultuj się z doradcą laktacyjnym.

● Zadbaj o odpowiednie dopasowanie biustonosza - nie powinien on uciskać piersi. W okresie laktacji unikaj również noszenia opiętej odzieży, np. bardzo obcisłych bluzek.

● Pamiętaj, by nie odstawiać dziecka od piersi całkowicie w krótkim czasie. Jeśli planujesz zaprzestanie karmienia piersią, przerwy między przystawianiem malucha do piersi wydłużaj stopniowo.

● Unikaj palenia tytoniu. Uznaje się je za czynnik ryzyka wystąpienia zapalenia piersi.

Zapalenie piersi - częste pytania kobiet (FAQ)

W czasie laktacji wystąpiły u mnie objawy zapalenia piersi. Czy mogę kontynuować karmienie dziecka swoim mlekiem?

Wystąpienie zapalenia piersi w czasie laktacji nie stanowi przeciwwskazania do kontynuacji karmienia piersią. Mimo występowania objawów mleko pozostaje bezpieczne do spożycia przez malucha.

Czy kapusta pomaga na zapalenie piersi?

Wykorzystywanie okładów ze schłodzonych w lodówce lub zamrażarce liści kapusty jest ciekawą alternatywą dla zimnych kompresów z apteki, stosowanych w celu łagodzenia objawów zapalenia piersi. Obie z tych metod mają potwierdzoną skuteczność, przy czym wyniki badań wskazują nawet na nieco lepsze działanie kapusty w stosunku do żelowych kompresów chłodzących.

Kiedy trzeba zgłosić się do lekarza z zapaleniem piersi?

Występowanie objawów zapalenia piersi w większości przypadków powinno skłonić do pilnej wizyty u lekarza. Wczesne wdrożenie leczenia ma duże znaczenie dla przeciwdziałania pogorszeniu się stanu zapalnego oraz uniknięcia powikłań. Konsultacja jest szczególnie istotna, jeśli:

● Dolegliwości wskazujące na zapalenie piersi nie ustępują w ciągu 12-24 godzin leczenia domowymi sposobami.

● Nie zauważasz poprawy w czasie 2 dni od rozpoczęcia przyjmowania antybiotyków.

● Występują u Ciebie objawy zapalenia piersi, a nie jesteś obecnie w okresie laktacji.

Czy zapalenie piersi samo przejdzie?

Zapalenie piersi u kobiety karmiącej piersią może ustąpić po zastosowaniu domowych metod radzenia sobie z tym problemem, m.in. odpowiednio częstego opróżniania piersi z mleka. Nie należy jednak zbyt długo czekać, aż stan zapalny przejdzie bez leczenia. Przy braku odpowiedniej terapii może dojść do powikłań w postaci ropnia piersi, który wymaga interwencji chirurgicznej. Jeśli objawy nie ustępują w ciągu 12-24 godzin, zgłoś się do lekarza.

Zapalenie piersi: podsumowanie

Zapalenie piersi wywołane jest zwykle przez niepełne, nieefektywne opróżnianie mleka i związany z tym zastój pokarmu. Po zaobserwowaniu objawów warto rozpocząć od razu od domowych metod radzenia sobie z tym problemem, m.in. regularnego przystawiania dziecka do piersi, stosowania zimnych okładów oraz przyjmowania bezpiecznych leków przeciwbólowych. W przypadku, gdy objawy nie ustępują w ciągu maksymalnie jednej doby, rekomenduje się pilną wizytę u lekarza, który może zaproponować wdrożenie antybiotyków. Nie należy odraczać włączenia leczenia, aby zapalenie piersi nie stało sie przyczyną przedwczesnego przerwania karmienia naturalnego.

Źródła:

1. National Health Service (2022) Breast pain and breastfeeding, dostęp: https://www.nhs.uk/baby/breastfeeding-and-bottle-feeding/breastfeeding-problems/breast-pain/.
2. National Health Service (2023) Mastitis, dostęp: https://www.nhs.uk/conditions/mastitis/.
3. Mitchell K. B., Johnson H. M., Rodriguez J. M. i wsp. (2022) Academy of Breastfeeding Medicine Clinical Protocol #36: The Mastitis Spectrum, Revised 2022, Breastfeeding Medicine, 17(5): 360-376, dostęp: https://www.bfmed.org/assets/ABM%20Protocol%20%2336.pdf;
4. Australian Breastfeeding Association (2023) Localized breast inflammation (‘blocked ducts’), dostęp: https://www.breastfeeding.asn.au/resources/breast-inflammation.
5. Nehrig-Gugulska M., Żukowska-Rubik M. (2016) Protokół leczenia zapalenia piersi, Ginekologia po Dyplomie, 5, dostęp: https://podyplomie.pl/ginekologia/22713,protokol-leczenia-zapalenia-piersi?srsltid=AfmBOoqPF2EBgVqwJQX_ZxE2dOIFM5OoTbBlrbYIbW-in8IC8G3ygITp.
6. Blackmon M. M., Nguyen H., Vadakekut E. S. i wsp. (2024) Acute Mastitis, National Library of Medicine, StatPearls, dostęp: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK557782/.
7. Wong B. B., Chan Y. H., Leow M. Q. H. i wsp. (2017) Application of cabbage leaves compared to gel packs for mothers with breast engorgement: Randomised controlled trial, International Journal of Nursing Studies, 76: 92-99, dostęp: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28941842/.