Prawidłowe prowadzenie ciąży przez lekarza ginekologa-położnika lub położną jest bardzo ważne i istotnie wpływa na zdrowie kobiety ciężarnej oraz jej nienarodzonego dziecka. W ciąży fizjologicznej kobieta ma prawo do wizyt co 2-3 tygodnie. Podczas tych wizyt podstawowym badaniem jest badanie wewnętrzne. Służy ono przede wszystkim ocenie szyjki macicy. Specjalista prowadzący ciążę, podczas badania ginekologicznego ocenia długość szyjki macicy, ujście szyjki macicy, sprawdzając czy jest otwarte czy zamknięte. Bada również konsystencję szyjki macicy i określa czy jest ona twarda czy miękka. Poniższy artykuł rozwieje wątpliwości dotyczące szyjki macicy, jej budowy, funkcji, tego jaka powinna być szyjka macicy w czasie ciąży.
Co znajdziesz w tym artykule:
Szyjka macicy w ciąży – jaka jest jej rola?
Szyjka macicy to fragment żeńskiego układu rozrodczego, łączący jamę macicy
z pochwą. Jest kanałem dla plemników, starających się dotrzeć do komórki jajowej, natomiast w trakcie menstruacji wypływa przez nią krew wydostająca się z wnętrza jamy macicy. Szyjka macicy wydziela śluz, który wspiera funkcjonowanie narządu rodnego, umożliwia zajście w ciążę oraz pomaga w zachowaniu zdrowia okolic intymnych. Podczas trwania ciąży szyjka macicy umożliwia utrzymanie płodu wewnątrz macicy, działając jak drzwi zamykające jamę macicy. Największe możliwości szyjki macicy możemy zaobserwować podczas porodu. Wówczas ulega rozwarciu i zgładzeni i umożliwia przyjście dziecka na świat.
Warto przeczytać: Badanie GBS w ciąży co warto o nim wiedzieć?
Budowa szyjki macicy
Szyjka macicy ma kształt rurkowaty i długość od 3 cm do 5 cm. Jest zbudowana głównie z elastycznej tkanki łącznej oraz z tkanki mięśniowej.
W zależności od fazy cyklu pod wpływem działania hormonów struktura szyjki macicy zmienia się. Obserwując te zmiany, kobieta może dowiedzieć się w jakiej fazie cyklu się aktualnie znajduje.
Zmiany szyjki macicy:
- Szyjka macicy przed okresem w czasie fazy niepłodnej jest twarda, sucha
i zamknięta, w tym czasie położona jest nisko. - W czasie miesiączki szyjka macicy jest miękka, otwarta by krew miesiączkowa mogła swobodnie odpływać, w tym czasie jest też niżej ułożona.
- Szyjka macicy podczas owulacji jest miękka, otwarta, unosi się oraz zaczyna wywarzać śluz płodny.
- Szyjka macicy na dość wczesnym etapie ciąży podnosi się i robi się miękka, rozpulchniona, jej ujście się zamyka, uszczelnia je czop śluzowy, w kolejnych tygodniach ciąży szyjka macicy wydłuża się i twardnieje.
- Przed porodem czop śluzowy odchodzi, a podczas porodu szyjka macicy staje się miękka, a jej ścianki śliskie, co ułatwia poród.
- Szyjka macicy po porodzie powoli wraca do stanu sprzed ciąży.
Funkcje szyjki macicy
Szyjka macicy pełni następujące funkcje:
- wytwarza gęsty śluz, który jest barierą dla bakterii i ochrania macicę, jajniki oraz jajowody przed zakażeniem;
- w czasie dni płodnych szyjka macicy wytwarza śluz płodny, który odżywa plemniki zmierzające do komórki jajowej i dzięki temu ułatwia zapłodnienie;
- podczas ciąży szyjka macicy uszczelnia się i umożliwia utrzymanie płodu
w macicy; - w czasie porodu szyjka macicy zgładza się i otwiera dzięki czemu umożliwia wydostanie się dziecka z macicy.
Warto przeczytać: Dolegliwości ciążowe w III trymestrze – które są typowe, a które wymagają konsultacji u lekarza?
Długość szyjki macicy w ciąży
W ciąży prawidłowo przebiegającej (fizjologicznej) długość szyjki macicy, szczególnie na wczesnym etapie ciąży wynosi ok 3-5 cm. Jest więc ona dość długa i powinna utrzymywać się w tym stanie do późnego etapu III trymestru ciąży. W końcowym etapie III trymestru ciąży, w czasie okołoporodowym czyli pomiędzy skończonym 37 tygodniem ciąży a 42 tygodniem ciąży szyjka macicy powinna zacząć przygotowywać się do porodu. Przesuwa się ona wtedy z pozycji tyłozgięcia ku przodowi, centralizując się w oś kanału rodnego, umożliwiając dziecku wyjście na zewnątrz.
Co oznacza skrócona szyjka macicy w ciąży
Skracanie szyjki macicy jest całkowicie naturalne w końcowych tygodniach ciąży, czyli okresie okołoporodowym. Najczęściej do skracania szyjki macicy dochodzi
z początkiem porodu. Z długości 3-5 cm szyjka skraca się do zupełnie niewyczuwalnej i jest wtedy zgładzona, gotowa do porodu, czyli umożliwia dziecku wyjście na zewnątrz.
Co oznacza otwarta szyjka macicy w ciąży
Pod koniec ciąży, w czasie okołoporodowym szyjka macicy może zacząć się otwierać, najczęściej zaczyna otwierać się już w czasie rozpoczętego porodu, kiedy kobieta odczuwa skurcze porodowe. Aby poród był możliwy, szyjka macicy musi otworzyć się do 10 centymetrów. Najczęściej z początkiem porodu, jest zamknięta
i rozwarcia nie ma. Wraz z rozkręcaniem się porodu, otwieranie szyjki wspiera pracująca, kurcząca się macica. Natomiast największy bodźcem zachęcającym szyjkę do rozwierania się jest nacisk główki dziecka na jej ujście. Według „krzywej Friedmana”, która wyznacza czasowe granice postępu porodu, szyjka macicy powinna rozwierać się około 0,5 cm do 1 cm w czasie 1 godziny. Pełne otwarcie
to 10 centymetrów więc podczas pierwszego porodu może to potrwać od kilku
do nawet kilkunastu godzin. Pomocne w przyspieszaniu procesu otwierania się szyjki macicy jest przyjmowanie pozycji wertykalnych w czasie porodu, czyli takich,
w których kanał rodny skierowany jest do dołu. Pomaga nam wtedy grawitacja
i główka dziecka mocniej naciska na szyjkę macicy przyspieszając jej rozwieranie.
Miękka szyjka macicy – co to znaczy?
Przygotowując się do porodu, szyjka macicy staje się miękka, podatna na bodźce dotykowe, coraz cieńsza oraz elastyczna. Jej konsystencja ulega zmianie i jest
to bardzo dobrze wyczuwalne. Nazywamy ją wtedy miękką, dojrzałą szyjką macicy. Jeśli ciekawi Cię jak duża jest to zmiana, dotknij czubka swojego nosa, zaobserwuj, jak reaguje na dociśniecie palca, jak się zachowuje. Następnie dotknij swojej górnej wargi ust i zwróć uwagę jak miękka warga reaguje na docisk palca, jak się zachowuje przy nacisku. Tak właśnie zmieni się konsystencja, miękkość Twojej szyjki macicy
w czasie przygotowywania do porodu lub już w trakcie rozpoczętego porodu.
Warto przeczytać: Twardy brzuch w ciąży – czy powinno Cię to niepokoić?
Niepokojącym objawem jest skracanie, zgładzanie i otwieranie się szyjki przed 38 tygodniem ciąży, ponieważ może doprowadzić do porodu przedwczesnego. Najczęściej kobiety odczuwają wtedy następujące objawy: ból w podbrzuszu, ból
w okolicy lędźwiowej, krwawienie z dróg rodnych, napinanie, twardnienie brzucha. Jeśli zauważysz u siebie podane objawy, jak najszybciej skontaktuj się z lekarzem lub położną.
Bibliografia:
- N. Hailes, A. Spivak, Dlaczego nikt mi o tym nie powiedział?, Wyd. Mamania Warszawa 2020
- I. Dembińska, Rodzić można łatwiej, Oficyna 4eM, Warszawa 2019
- W. Sears, M. Sears, Księga ciąży – wszystko, co musisz wiedzieć o ciąży, miesiąc po miesiącu, Wyd. Mamania 2014
- I. May Gaskin, Poród naturalny, Wyd. CoJaNaTo Warszawa 2012