Ilość zachorowań na krztusiec w Polsce istotnie zwiększyła się w ostatnich latach. Chorobę uznaje się za szczególnie niebezpieczną dla nieuodpornionych niemowląt. W związku z tym Ministerstwo Zdrowia w 2024 roku podjęło decyzję o udostępnieniu bezpłatnych szczepionek przeciwko krztuścowi dla kobiet w ciąży. Szczepienie u mamy, zalecane typowo w III trymestrze, zapewnia maluchowi ochronę przed krztuścem w czasie pierwszych miesięcy życia.
Co znajdziesz w tym artykule:
- 1.Szczepienie na krztusiec w ciąży - co musisz wiedzieć?
- 2.Czym jest krztusiec?
- 3.Czy warto wykonać szczepienie na krztusiec w czasie ciąży?
- 4.Czy szczepienie na krztusiec w ciąży jest obowiązkowe?
- 5.Jakie są bezwzględne przeciwwskazania do wykonania szczepienia na krztusiec?
- 6.Jakie są okresowe przeciwwskazania do wykonania szczepienia na krztusiec w ciąży?
- 7.Czy szczepienie na krztusiec w ciąży jest bezpieczne?
- 8.Czy szczepienie na krztusiec w ciąży może wywołać skutki uboczne?
- 9.Szczepienie na krztusiec w ciąży - często zadawane pytania (FAQ)
- 10.Szczepienie na krztusiec w ciąży: podsumowanie
Szczepienie na krztusiec w ciąży - co musisz wiedzieć?
● Krztusiec jest bakteryjną chorobą układu oddechowego, która może powodować nasilone objawy, m.in. w postaci napadów kaszlu i problemów z oddychaniem.
● Infekcja jest szczególnie groźna, gdy występuje u niemowląt w pierwszych 6 miesiącach życia.
● Przyjęcie szczepionki przez kobietę w ciąży daje ochronę dziecku w czasie przed przyjęciem wszystkich zalecanych w wieku niemowlęcym dawek preparatu.
Czym jest krztusiec?
Krztusiec jest chorobą układu oddechowego wywołaną przez bakterie Bordetella pertussis (czyli pałeczki krztuśca). Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Infekcja początkowo daje objawy przypominające przeziębienie. Okres nieżytowy trwa 1-2 tygodnie, wystepuje wówczas katar, słaby kaszel, stan podgorączkowy, Na dalszym etapie, po około 2 tyg. od pojawienia się pierwszych symptomów, charakterystyczne jest występowanie u chorego gęstego, lepkiego śluzu, który powoduje uciążliwe, bolesne napady kaszlu, często związane z trudnościami w nabraniu powietrza. Napad kaszlu często kończy się wymiotami. Z powodu nasilonego kaszlu mogą pojawiać się wybroczyny na skórze twarzy i spojówkach. Krztusiec nazywany jest również 100-dniowym kaszlem - określenie to odzwierciedla, jak długo zwykle utrzymuje się ten objaw. Infekcja może mieć ciężki przebieg i powodować poważne powikłania u osób w każdej grupie wiekowej. U nieuodpornionych niemowląt i małych dzieci krztusiec związany jest z największym ryzykiem pojawienia się bezdechów oraz groźnych komplikacji w postaci zapalenia płuc, drgawek, encefalopatii, a nawet zgonu.
Czy warto wykonać szczepienie na krztusiec w czasie ciąży?
Szczepienie na krztusiec jest zalecane kobietom w ciąży, ponieważ pozwala ono chronić niemowlę przed ciężkim zachorowaniem w pierwszych miesiącach życia. Po przyjęciu preparatu przez mamę, przeciwciała ochronne przenikają przez łożysko do organizmu dziecka i dają mu odporność do czasu, gdy samo przyjmie dawki szczepionki. W ten sposób zapobiega się infekcji w czasie, gdy wiąże się ona typowo z najcięższym przebiegiem, często wymagającym hospitalizacji i stanowiącym zagrożenie dla życia dziecka. Przyjęcie dawki szczepionki stanowi również dodatkową ochronę przed zachorowaniem dla kobiety.
Czy szczepienie na krztusiec w ciąży jest obowiązkowe?
Przyjęcie szczepionki na krztusiec w czasie ciąży w Polsce nie jest obowiązkowe, ale zaleca się je każdej kobiecie. W grupie ciężarnych w III trymestrze ciąży wykonuje się je bezpłatnie podczas wizyty w przychodni POZ.
Jakie są bezwzględne przeciwwskazania do wykonania szczepienia na krztusiec?
Przyjęcie szczepionki na krztusiec jest całkowicie przeciwwskazane w sytuacjach, gdy:
● Po podaniu poprzedniej dawki szczepionki miała miejsce reakcja anafilaktyczna,
● Występuje uczulenie na którykolwiek ze składników szczepionki,
● W ciągu tygodnia od podania poprzedniej dawki szczepionki wystąpiła ciężka encefalopatia.
Jakie są okresowe przeciwwskazania do wykonania szczepienia na krztusiec w ciąży?
Wykonanie szczepienia na krztusiec u kobiety ciężarnej zaleca się odłożyć w czasie, jeśli występuje u niej choroba przebiegająca z gorączką lub przemijające zaburzenia neurologiczne.
Czy szczepienie na krztusiec w ciąży jest bezpieczne?
Szczepienie na krztusiec uznaje się za bezpieczne, zarówno dla kobiety ciężarnej, jak i rozwijającego się dziecka. W szeroko zakrojonych badaniach, a także w stale prowadzonym monitoringu ewentualnych działań niepożądanych preparatu, nie wykazano istotnie zwiększonego ryzyka wystąpienia negatywnych skutków podania szczepionki dla przebiegu ciąży i zdrowia płodu.
Czy szczepienie na krztusiec w ciąży może wywołać skutki uboczne?
Po przyjęciu szczepionki na krztusiec mogą wystąpić skutki uboczne. Do częstych z nich należą łagodne objawy miejscowe (ból, tkliwość, obrzęk w miejscu podania preparatu) i ogólne (gorączka, nudności, brak apetytu, senność, zmęczenie, ból głowy). Poważne odczyny niepożądane po podaniu szczepienia na krztusiec zdarzają się niezwykle rzadko. Należą do nich reakcje anafilaktyczne wynikające z nadwrażliwości organizmu na składnik preparatu, reakcje neurologiczne (1/10 000 podanych dawek) oraz encefalopatie (0-10,5 na milion podanych dawek).
Szczepienie na krztusiec w ciąży - często zadawane pytania (FAQ)
Kiedy wykonać szczepienie na krztusiec w ciąży?
Szczepienie na krztusiec typowo rekomenduje się wykonać w okresie po 27. tygodniu ciąży i przed ukończeniem 36. tygodnia. W takim przypadku kobieta nie potrzebuje dodatkowych skierowań czy zaświadczeń. Jeśli ciąża jest zagrożona przedwczesnym porodem, lekarz prowadzący może zalecić podanie dawki szczepionki wcześniej, po ukończeniu 20. tygodnia. Wydaje wtedy odpowiednie skierowanie.
Byłam szczepiona na krztusiec jako dziecko. Czy potrzebuję kolejnego szczepienia w czasie ciąży?
Tak. Szczepionka wykonana wiele lat wcześniej nie zapewnia dziecku wystarczającej ochrony przed krztuścem.
Czy można wykonać szczepienie na krztusiec w czasie przeziębienia?
Jeśli przeziębienie ma łagodny przebieg, nie trzeba zmieniać terminu szczepienia na krztusiec, może ono zostać wykonane pomimo lekkich objawów. Czasowym przeciwwskazaniem do podania preparatu jest choroba o umiarkowanym lub ciężkim przebiegu, której towarzyszy gorączka. O wszystkich występujących objawach należy poinformować lekarza przeprowadzającego kwalifikację do szczepienia.
Gdzie kobieta w ciąży może zaszczepić się na krztusiec?
Szczepienia na krztusiec dla kobiet w ciąży wykonywane są w przychodniach POZ. Preparat można przyjąć również w niektórych przychodniach prywatnych, jednak wiąże się to z opłatą za szczepionkę oraz wizytę kwalifikującą do jej podania.
Czy szczepienie na krztusiec w ciąży jest refundowane?
Szczepienie na krztusiec dla kobiet w ciąży wykonywane w przychodniach POZ jest bezpłatne, w pełni refundowane.
Jaka jest cena szczepienia na krztusiec wykonywanego prywatnie?
Jeśli kobieta w ciąży nie chce skorzystać z bezpłatnej szczepionki wykonywanej w ramach POZ, może zdecydować się szczepienie w placówkach prywatnych. Wiąże się to z wydatkiem około 300 zł (cena szczepionki wynosi około 100-150 zł, pozostały koszt to usługa kwalifikacji do szczepienia i podania preparatu).
Szczepienie na krztusiec w ciąży: podsumowanie
Szczepienie na krztusiec w ciąży, wykonywane typowo w III trymestrze, jest ważnym sposobem na zapewnienie uodpornienia niemowląt w pierwszych miesiącach życia. Kobiety oczekujące dziecka mogą otrzymać ten preparat bezpłatnie w przychodniach POZ. Warto skorzystać ze szczepienia, by chronić zarówno siebie, jak i dziecko, przed tą uciążliwą chorobą, która może mieć ciężki przebieg i powodować groźne dla zdrowia powikłania.
Źródła:
- Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny – Państwowy Instytut Badawczy (2025) Szczepionka przeciw krztuścowi, dostęp: https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/krztusiec/?strona=1#podsumowanie---szczepionka-przeciw-krztuscowi.
- Minister Zdrowia (2024) Informacja Ministra Zdrowia dot. realizacji bezpłatnego szczepienia przeciw krztuścowi dla kobiet w ciąży w ramach podstawowej opieki zdrowotnej od dnia 15.10.2024 r., dostęp: https://www.gov.pl/web/zdrowie/szczepionka-przeciw-krztuscowi-dla-kobiet-w-ciazy.
- Abu-Raya B., Forsyth K., Halperin S. A. i wsp. (2022) Vaccination in Pregnancy against Pertussis: A Consensus Statement on Behalf of the Global Pertussis Initiative, Vaccines (Basel), 10(12): 1990, dostęp: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9786323/.
- National Health Service (2023) Whooping cough vaccination in pregnancy, dostęp: https://www.nhs.uk/pregnancy/keeping-well/whooping-cough-vaccination/.
- Donegan K., King B., Bryan P. (2014) Safety of pertussis vaccination in pregnant women in UK: observational study, The BMJ, 349: g4219, dostęp: https://www.bmj.com/content/349/bmj.g4219.