Poród naturalny i regeneracja

Poród naturalny – jak przebiega?

Poród siłami natury zwykle rozpoczyna się około 40. tygodnia ciąży, jednak za prawidłowy termin uznaje się również ten, który nastąpi dwa tygodnie wcześniej lub dwa tygodnie później. Pierwszym wczesnym objawem porodu jest zmiana położenia dziecka „główką w dół”, która powoduje u kobiety uczucie obniżenia brzucha, a co za tym idzie – zwiększone parcie na pęcherz. Początkowo przyszła mama zaczyna odczuwać delikatne skurcze macicy, bóle kręgosłupa lub dyskomfort przypominający ból menstruacyjny. Z czasem jej samopoczucie zaczyna się pogarszać, mogą wystąpić problemy trawienne, takie jak wymioty lub biegunka, następuje odejście czopa śluzowego, szyjka macicy skraca się i staje się bardziej miękka. Wraz z upływem czasu skurcze macicy stają się coraz częstsze, a bóle brzucha coraz silniejsze, następuje także odejście wód płodowych – to podstawowe sygnały, które świadczą o rozpoczęciu porodu.

Jakie są najważniejsze fazy porodu naturalnego?

Poród naturalny dzieli się na 3 fazy:

• Faza pierwsza (intensywne skurcze i rozwarcie) – to okres od momentu pojawienia się pierwszych skurczów do pełnego rozwarcia szyjki macicy, który trwa od 6 do 10 godzin. Na samym początku skurcze macicy trwają około kilkadziesiąt sekund i pojawiają się co 10-30 minut. Pierwszemu etapowi towarzyszy odejście wód płodowych, czyli moment, w którym pęka pęcherz owodniowy (czasem może on jednak pozostać nienaruszony aż do ostatniej fazy porodu – położna wtedy go przebija). Na skutek stałego obkurczania macicy intensywność i częstotliwość skurczów się zwiększa. Wzrasta także ból, który wiąże się ze stopniowym rozwieraniem ujścia szyjki macicy. Ostateczne rozwarcie osiąga około 10 cm. Z końcem pierwszej fazy porodu kobieta przeżywa „huśtawkę nastrojów” oraz lęk przed porodem, co spowodowane jest skokami hormonalnymi.
• Faza druga (narodziny dziecka) – to etap skurczów macicy i parcia, czyli wypychania przez kanał rodny płodu za sprawą silnych ruchów przepony. Rozpoczyna się, gdy szyjka macicy osiągnie pełne rozwarcie, czyli 10 cm, a kończy się w momencie przyjścia dziecka na świat. Faza ta jest znacznie krótsza od pierwszego etapu i trwa od 30 minut do 3 godzin. To czas, w którym przyszła mama powinna ściśle współpracować z położną.
• Faza trzecia (wydalenie łożyska i odcięcie pępowiny) – podczas tej fazy następuje przecięcie pępowiny, a następnie oddzielenie się łożyska od macicy oraz wydalenie go na zewnątrz. Zadaniem położnej jest kontrolowanie, czy łożysko całkowicie wydostało się z organizmu kobiety. W przypadku pozostania resztek konieczne jest wyczyszczenie kanału rodnego z pozostałości łożyska. Po urodzeniu łożyska następuje obkurczanie macicy i rozpoczyna się produkcja pokarmu w piersiach[1].

Jak przyspieszyć poród naturalny?

Najlepszą metodą na przyspieszenie pierwszej fazy porodu jest pozostanie w stałym ruchu. Może to być np. zwykłe spacerowanie i bujanie biodrami czy przyjmowanie dogodnych wertykalnych (innych niż leżąca) pozycji, np. wychylenie w klęku, siedzenie w klęku, kucanie, opieranie się o osobę towarzyszącą lub turlanie się na dmuchanej piłce gimnastycznej, która powinna być dostępna w każdej sali porodowej. Możliwe jest także stosowanie udogodnień, takich jak worek sako czy drabinki. Innym sposobem jest położenie się w wannie oraz polewanie wodą brzucha i okolic krzyża. Przyspieszenie drugiej fazy porodu sprzyjają regularne i odpowiednie parcia oraz praca oddechem.

Jakie są zalety porodu naturalnego?

Przyjście dziecka na świat siłami natury jest rekomendowane przez lekarzy z uwagi na zdrowie i bezpieczeństwo kobiety oraz dziecka. Przede wszystkim warto podkreślić, że naturalny poród sprzyja pobudzeniu laktacji. Kobiety rodzące przez cesarskie cięcie mają z tym znacznie większe trudności. Dzięki przejściu dziecka przez kanał rodny maluch ma kontakt z florą bakteryjną mamy, co odgrywa ważną rolę w kształtowaniu odporności młodego organizmu. Cesarskie cięcie ogranicza pozyskanie całego zestawu dobrych bakterii, co może wiązać się z kondycją zdrowotną dziecka zarówno zaraz po porodzie, jak i w jego przyszłości. Inną zaletą porodu naturalnego jest to, że mama może szybciej dojść do siebie i być gotowa do opieki nad dzieckiem. Oczywiście organizm kobiety potrzebuje regeneracji, jednak jest ona znacznie krótsza niż w przypadku cięcia cesarskiego.

Regeneracja po porodzie naturalnym

Podczas porodu naturalnego często dochodzi do nacięcia krocza lub jego pęknięcia. Nawet jeśli uszkodzenie jest niewielkie i nie wymagało założenia szwów, strefa intymna kobiety jest opuchnięta i obolała. Świeżo upieczona mama ma problemy z chodzeniem, siadaniem, odczuwa ból oraz pieczenie podczas oddawania moczu. W organizmie mamy zachodzi wiele zmian fizycznych oraz emocjonalnych, co wymaga regeneracji. Okres ten nazywa się połogiem i trwa około 6 tygodni. Oprócz dolegliwości poporodowych w organizmie kobiety dochodzi wtedy do szeregu innych zmian – to m.in. obkurczanie się i zmniejszania macicy, gojenie krocza, rozpoczęcie wydzielania pokarmu przez gruczoły mleczne, a także przywrócenie czynności jajników. W celu przyspieszenia regeneracji ciała po porodzie należy dbać przede wszystkim o higienę oraz o to, aby okolice intymne miały ciągły dostęp do świeżego powietrza. Zaleca się korzystać z prysznica z użyciem hipoalergicznych płynów do higieny intymnej lub szarego mydła, natomiast kąpiele są niewskazane. Warto wykonywać także chłodne okłady ziołowe lub używać gotowych środków antyseptycznych do podmywania, które złagodzą ból krocza. Gojeniu okolic intymnych sprzyja także stosowanie maści lub specjalnych globulek, ale stosowanie każdego leku najlepiej skonsultować z lekarzem

Poród naturalny – przeciwskazania

Choć poród naturalny jest zalecany przez lekarzy, zdarzają sytuacje, w których należy wykonać cesarskie cięcie. Przeciwwskazaniem do porodu siłami natury jest stan zagrożenia życia mamy, nieprawidłowa budowa macicy, problemy ortopedyczne, kardiologiczne, pulmonologiczne, neurologiczne, nadciśnienie, cukrzyca, niektóre problemy okulistyczne (np. odklejanie się siatkówki) czy choroby ginekologiczne. Wskazaniem do cięcia cesarskiego może być także ciąża mnoga lub zbyt duża masa dziecka, która utrudnia samodzielne urodzenie, brak postępu porodu, niezstępowanie płodu, nieprawidłowa czynność serca płodu, niegłówkowe położenie, niektóre wady rozwojowe dziecka stwierdzone w badaniach prenatalnych lub nieprawidłowości dotyczące łożyska[2]. Decyzję o porodzie zawsze podejmuje lekarz – w trosce o życie mamy i dziecka.

[1] Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące cięcia cesarskiego – Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2018.

[2]Lindeman O., Ortemberg A., Ciąża i poród naturalny, Bellona, Warszawa, 2008.