Jak wygląda czop porodowy i o czym świadczy jego odejście?

Czym jest czop porodowy?

Czop porodowy to gęsta wydzielina zgromadzona u kobiet ciężarnych w kanale szyjki macicy. Stanowi swego rodzaju „korek” – stąd też nieraz jest określana właśnie korkiem śluzowym. Inaczej nazywa się go także „czopem Kristellera”, co pochodzi od nazwiska ginekologa, który jako pierwszy opisał znaczenie tej formy wydzieliny i funkcje, jakie pełni (tak, ten sam lekarz odpowiada za tzw. „manewr Kristellera”).

Co istotne, podstawą tworzenia czopu porodowego jest wzrost poziomu progesteronu, którego stężenie zaczyna iść w górę zaraz po zapłodnieniu.

Jak wygląda czop śluzowy i jakie pełni funkcje?

Czop porodowy nie pojawia się przez przypadek – pełni ważne funkcje ochronne. Stanowi mechaniczne zabezpieczenie dojścia do jamy macicy, co pozwala ochronić ją m.in. przed różnego rodzaju patogenami, które po dostaniu się do środka, mogłyby wywołać poważne zakażenie, w tym także zagrażające życiu przyszłego dziecka (infekcje wewnątrzmaciczne obecne są m.in. w większości przypadków porodów przedwczesnych).[1]

Co więcej, jego właściwości immunologiczne dodatkowo zwiększają wspomnianą ochronę. Okazuje się bowiem, że za jego lepkosprężystą formę odpowiada mucyna (czyli białko, które jest jednym z kluczowych składników gęstych wydzielin). Ta zaś może m.in. hamować rozmnażanie się wirusów. [1]

Jeśli zaś chodzi o wygląd, już po samej nazwie łatwo wnioskować, że czop śluzowy jest zbitką gęstej wydzieliny (śluzu szyjkowego). Jest dość duży, ponieważ może ważyć nawet do 10 g i przybiera nieco galaretowatą formę. Do tego jest bezwonny i ma podłużny kształt – przypomina kanał szyjki macicy, który w końcu całkowicie wypełnia (choć zdarza się, że będąc już na bieliźnie, przypomina raczej kulkę, często wielkością porównywaną do zakrętki od butelki).[1,3] Może przy tym przybierać różne barwy:

• przezroczystą, kremową lub żółtawą;
• różową – za tego typu barwę śluzu może odpowiadać domieszka krwi. Mowa o niewielkich jej ilościach, które pojawiają się w związku z pękaniem drobnych naczynek krwionośnych. Jest to zjawisko fizjologiczne, do którego może dojść w czasie rozwierania szyjki macicy;
• brązową lub brunatną – oznacza to, że czop porodowy zawiera rozłożoną już (utlenioną) krew, która musiała pojawić się na długo przed jego odejściem. Zazwyczaj ona także wiąże się z pękaniem drobnych naczynek, ponieważ trzeba pamiętać, że śluzówka jest w tym czasie silnie ukrwiona i rozpulchniona. Tego typu czop nie musi oznaczać nieprawidłowości;
• czop porodowy z krwią – obserwowanie barwy czopu porodowego jest o tyle istotne, że może wskazać na ewentualne nieprawidłowości. Tak jak wspomniano, niewielka ilość krwi w śluzie i różowe zabarwienie czopa nie jest niczym niepokojącym, ale mocniejsze krwawienie towarzyszące jego odejściu, już tak. W takim przypadku należy natychmiast zgłosić się do lekarza lub najbliższego szpitala;
• zieloną – taka barwa również wskazuje na konieczność pilnej interwencji medycznej, ponieważ może oznaczać pojawienie się wód płodowych. Co ważne, zielone zabarwienie może wskazywać na obecność w nich smółki, a to może wiązać się m.in. z niedotlenieniem płodu.

Kiedy odchodzi czop porodowy?

Niestety, nie ma na to pytanie jednej odpowiedzi. O wiele łatwiej byłoby w momencie, gdyby taka odpowiedź istniała, przykładowo: „Czop porodowy odchodzi na 3 dni przed porodem” – każda kobieta wiedziałaby wtedy, co i kiedy ją czeka. Generalnie zwykle słusznym stwierdzeniem jest to, że korek śluzowy odchodzi na kilka dni przed wspomnianym porodem. Są jednak kobiety, u których ów czop pojawia się na bieliźnie lub wkładce wcześniej – na kilkanaście dni przed narodzinami dziecka. U innych zaś na chwilę przed lub nawet w czasie trwania właściwej akcji porodowej, a jeszcze kolejne panie nie zauważają go wcale. [1,2,4]

Warto zatem podejść do jego odejścia na spokojnie. Z jednej strony, jak do sygnału od ciała, że zaczyna szykować się do rozwiązania – czop porodowy odchodzi bowiem w momencie, gdy szyjka macicy zaczyna się skracać i rozwierać, a mięśnie dróg rodnych rozluźniają się (wszystko pod wpływem prostaglandyn, czyli hormonów przygotowujących drogi rodne kobiety do narodzin dziecka). Z drugiej należy mieć jednak na uwadze fakt, że nie jest to obowiązkowy objaw zbliżającego się porodu.

Co więcej, jeśli czop śluzowy wygląda tak, jak powinien (przede wszystkim, nie ma w nim świeżej krwi lub dużych jej ilości), a także pojawił się pod sam koniec ciąży, nie trzeba zgłaszać tego lekarzowi – wszystko dzieje się zgodnie z naturalnym procesem.

Odejście czopa porodowego – czy to już poród?

Jak łatwo wnioskować z powyższych informacji, zwykle odejście czopa śluzowego nie świadczy o rozpoczynającej się akcji porodowej. Są jednak przypadki, że faktycznie do jego odejścia dochodzi już w szpitalu, lecz w takim momencie zazwyczaj nikt nie potrzebuje potwierdzenia co do rozpoczęcia porodu – on już po prostu trwa.

Wszystko zatem zależy od tego, co generalnie dzieje się z organizmem kobiety. Jeśli pojawiły się także inne objawy porodu (np. bóle w okolicy krzyżowej, uderzenia gorąca, niepokój, biegunka czy wymioty), a termin się zgadza, tak – wtedy można założyć, że „to już”.[4]

Jeśli jednak poza odejściem czopa nie dzieje się nic nowego czy zaskakującego, warto sprawdzić, czy wszystko na pewno jest zapakowane do szpitalnej torby i po prostu złapać kilka głębszych oddechów.

Dlaczego można nie zauważyć odejścia korka śluzowego?

Choć w czasie ciąży większość kobiet bardzo uważnie podchodzi do wszelkich sygnałów, jakie płyną z ciała, zdarza się, że mogą nie zauważyć odejścia czopa porodowego. U niektórych ciężarnych czop śluzowy odchodzi bowiem „na raty” – śluz pojawia się na bieliźnie stopniowo i w mniejszych fragmentach. Ciężarnym nieraz nawet nie przychodzi do głowy, że jest to właśnie czop Kristellera, ponieważ może nie wyglądać w żaden sposób inaczej niż standardowo pojawiająca się w tym czasie wydzielina z pochwy (a zwłaszcza w III trymestrze, jej ilość się zwiększa).

Czop porodowy – co powinno zaniepokoić?

Jak to zostało wspomniane, przede wszystkim zbyt duża ilość krwi w czopie porodowym lub w ogóle towarzyszące jego odejściu krwawienie, koniecznie muszą zostać pilnie skonsultowane (mogą świadczyć np. o problemach z łożyskiem). Podobnie jak zielone zabarwienie czopa, które może oznaczać m.in. niedotlenienie płodu. Niepokój może wywołać także nieprzyjemny zapach czopa porodowego.

Kolejną kwestią jest zaś termin jego odejścia – jeżeli dochodzi do niego przed 36. tygodniem ciąży, koniecznie trzeba sprawdzić, czy nie ma zagrożenia przedwczesnym porodem.

Co istotne, należy też różnicować wydzieliny, które pojawiają się w okresie ciąży. Czop porodowy – jak to zostało opisane – jest gęsty i galaretowaty. Jeśli zaś pojawi się wodnisty wyciek, może oznaczać wyciekające wody płodowe.

Do placówki zdrowia szybko powinny zgłosić się także kobiety, którym w tym czasie towarzyszą regularne skurcze macicy – może to po prostu oznaczać poród. To jednak nie jest wspomnianym wyżej „powodem do niepokoju”, a przynajmniej nie powinno być (jeśli dzieje się w wyznaczonym terminie)! Wtedy należy postępować zgodnie z założonym planem, oddychać głęboko i spokojnie wejść w ten wyjątkowy moment – bo przeżycie go w równowadze jest niezwykle ważne zarówno dla kobiety, jak i jej dziecka.

Źródła:

1. Becher, N., Waldorf, K. A., Hein M., Uldbjerg (2009), The cervical mucus plug: Structured review of the literature. Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica, 88: 502-513
2. Lacroix G, Gouyer V, Gottrand F, Desseyn J-L. The Cervicovaginal Mucus Barrier. International Journal of Molecular Sciences. 2020; 21(21):8266
3. Bastholm, SK, Becher, N, Stubbe, PR, Chronakis, IS, Uldbjerg, N. The viscoelastic properties of the cervical mucus plug. Acta Obstet Gynecol Scand 2014; 93: 201– 208
4. Szafarowska, M., Biela, M., Kiedy nastąpi poród?, Ginekologia po Dyplomie nr 04/ 2017