Zdiagnozowano u Ciebie cukrzycę ciążową? Sprawdź, jak się odżywiać

Jak dochodzi do cukrzycy ciążowej?

W trakcie trawienia wszystkie spożywane węglowodany rozkładane są na cukier prosty – glukozę, następnie glukoza wchłaniana jest z przewodu pokarmowego do krwi. Insulina, hormon produkowany przez trzustkę, jest „kluczem” do prawidłowego wykorzystania glukozy w organizmie. Wyłapuje cząsteczki glukozy i umieszcza je w  komórkach, by mogły stać się źródłem energii. W przypadku, gdy trzustka nie produkuje wystarczającej ilości insuliny lub komórki niewłaściwie na nią reagują, poziom glukozy we krwi jest zbyt wysoki, a cukier nie jest zamieniany w energię – wtedy lekarz diagnozuje cukrzycę. Powodem nietolerancji węglowodanów i rozwinięcia się cukrzycy w czasie ciąży są zmiany hormonalne organizmu, które wpływają na niewłaściwą przemianę węglowodanów. Organizm produkuje coraz więcej hormonów o działaniu diabetogennym, komórki są bardziej odporne na działanie insuliny, wskutek czego wzrasta zapotrzebowanie na ten hormon. U zdrowych kobiet trzustka w takim wypadku produkuje po prostu więcej insuliny. Do cukrzycy ciążowej dochodzi, gdy trzustka nie nadąża z wydzielaniem większej ilości insuliny i glukoza we krwi utrzymuje się na podwyższonym poziomie.

Cukrzyca ciążowa dotyka 3,4-3,9% kobiet. Niektóre źródła szacują, że cukrzycą ciążową obarczonych jest aż 12-14% kobiet.

Teoretycznie każda przyszła mama może zachorować na cukrzycę ciążową, jednak szczególnie są na nią narażone kobiety, które:

• mają powyżej 35 lat,
• są w drugiej lub kolejnej ciąży,
• urodziły dziecko z wadą rozwojową lub dziecko, którego masa urodzeniowa przekraczała 4 kg,
• mają nadwagę lub otyłość,
• mają dodatni wywiad rodzinny w kierunku cukrzycy typu 2 lub cukrzycy ciążowej,
• chorowały na cukrzycę ciążową w poprzedniej ciąży,
• cierpią na nadciśnienie tętnicze lub zespół policystycznych jajników,
• u których stwierdzono zgon wewnątrzmaciczny płodu w poprzedniej ciąży.

Diagnostyka cukrzycy ciążowej

U większości kobiet cukrzyca ciążowa rozwija się bezobjawowo – nierozpoznana i nieleczona może zagrażać zarówno życiu i zdrowiu mamy, jak i dziecka. W związku z tym testy określające stężenie glukozy we krwi w trakcie ciąży wykonuje się kilkukrotnie.

Test I

Oznaczenie glikemii (stężenia glukozy we krwi pacjentki) 
Kiedy: 5.-8. tydzień ciąży (skierowanie od lekarza prowadzącego podczas pierwszej wizyty w ciąży)
Forma badania: pobranie krwi na czczo

Schemat postępowania w przypadku nieprawidłowej glikemii na czczo oznaczonej na początku ciąży:

1. Stężenie glukozy na czczo < 92 mg/dl – mama powtarza badanie w 24.–28. tygodniu ciąży. U ciężarnych z grupy wysokiego ryzyka (czynniki ryzyka przedstawione powyżej w artykule) poza oznaczeniem stężenia glukozy na czczo, należy ponadto w krótkim odstępie czasu wykonać test obciążenia 75 g glukozy (test 75 g OGTT). Jeśli test OGTT wypadnie w tej grupie prawidłowo w I trymestrze ciąży, należy go powtórzyć między 24.-28. tygodniem ciąży. 
2. Stężenie glukozy na czczo 92-125 mg/dl – wynik nieprawidłowy – należy wykonać w jak najkrótszym czasie test obciążenia 75 g OGTT. 
3. Stężenie glukozy na czczo > 125 mg/dl – wynik nieprawidłowy – należy w jak najkrótszym czasie powtórzyć oznaczenie glikemii na czczo. W przypadku otrzymania powtórnego wyniku > 125 mg/dl, lekarz rozpoznaje cukrzycę w ciąży i kieruje przyszłą mamę do poradni diabetologicznej dla kobiet w ciąży. Jeśli natomiast wynik mieści się w zakresie 92–125 mg/dl, należy jak najszybciej wykonać test 75 g OGTT.

Test II

Forma badania:

1. Pobranie krwi na czczo, w czasie 8-14 godzin od ostatniego posiłku. Warunkiem prawidłowo przeprowadzonego testu jest brak ograniczeń w spożywaniu węglowodanów przez minimum 3 doby przed badaniem (nie mniej niż 150 g węglowodanów dziennie przy normalnej aktywności fizycznej) 
2. Wypicie 250-300  ml wody z 75 g glukozy w ciągu 5 minut
3. Po upływie godziny ponowne pobranie krwi
4. Po upływie drugiej godziny ponowne pobranie krwi

Jeżeli jeden z wyników uzyskanych w teście 75 g OGTT jest nieprawidłowy, czyli:

• glikemia na czczo 92–125 mg/dl (5,1–6,9 mmol/l), 
• po 1 godz. ≥ 180 mg/dl (10,0 mmol/l),
• po 2 godz. ≥ 153–199 mg/dl (8,5–11,0 mmol/l),

lekarz rozpoznaje cukrzycę ciążową. 

W takim wypadku zostaniesz skierowana do poradni diabetologicznej dla kobiet ciężarnych lub do ośrodka położniczego zajmującego się cukrzycą zdiagnozowaną w ciąży.

Cukrzyca ciążowa zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań matczynych i płodowych

Powikłania u mamy:

• wielowodzie (większa niż przewiduje norma ilość płynów owodniowych)
• nawracające zakażenia układu moczowo-płciowego, w tym odmiedniczkowe zapalenie nerek mogące doprowadzić do uszkodzenia i przejściowej niewydolności nerek
• obrzęki
• nadciśnienie tętnicze 
• poronienie we wczesnej ciąży
• dystocja barkowa, urazy okołoporodowe, zwiększenie odsetka porodów zabiegowych i cięć cesarskich.

Powikłania u dziecka:

• makrosomia płodu (nadmierna masa płodu). Zwiększa ryzyko urazów okołoporodowych, odsetek porodów zabiegowych i cięć cesarskich, może być przyczyną powikłań śródporodowych w tym niedotlenienia płodu
• wady rozwojowe: serca, nerek, układu nerwowego (bezmózgowie, otwarty rozszczep kręgosłupa, holoprosencefalia)
• embriopatia cukrzycowa – agenezja kości krzyżowej i dysplazja kości ogonowej, połączona z niedorozwojem kości obręczy biodrowej, kończyn dolnych oraz nietrzymaniem moczu i stolca
• powikłania okresu noworodkowego (hipoglikemia czyli zbyt niskie stężenie glukozy we krwi noworodka, hiperbilirubinemia prowadząca do rozwoju żółtaczki noworodkowej, zaburzenia oddychania, przejściowa niewydolność krążenia, zaburzenia elektrolitowe)
• obumarcie wewnątrzmaciczne płodu w okresie okołoporodowym.

Dieta cukrzycowa w ciąży

Mama ze zdiagnozowaną cukrzycą ciężarnych dostaje zalecenie wykonania po połogu testu OGTT (z 75 g glukozy), kontroli wyniku z lekarzem prowadzącym lub, jeśli wynik jest nieprawidłowy, kontrolę w Poradni Diabetologicznej dla dorosłych.

Jeżeli zdiagnozowano u Ciebie cukrzycę ciążową – leczenie należy rozpocząć od razu po wizycie u specjalisty. Głównym elementem leczenia cukrzycy ciążowej jest stosowanie dobrze zbilansowanej i zrównoważonej diety, która ma doprowadzić do utrzymania stężenia glukozy w ramach zalecanych norm. Dieta w cukrzycy ciążowej powinna zawierać minimum 1800 kcal (dla ciąży bliźniaczej 2000–2200 kcal) i odpowiednio zwiększoną ilość białka, niezbędną dla prawidłowego wzrostu płodu. Odpowiednia ilość kalorii pomoże zapobiec nadmiernemu przyrostowi masy ciała, warto też zwracać uwagę na jakość i ilość posiłków, które nie będą powodować gwałtownych skoków glukozy we krwi. Dieta oparta jest na 6-8 posiłkach dziennie – 3 posiłkach głównych i 4-5 posiłkach uzupełniających (przekąskach). Dzięki regularnym posiłkom stężenie glukozy we krwi nie będzie spadało w trakcie przerw pomiędzy nimi. Przy cukrzycy ciążowej diabetolog dobiera dietę indywidualnie, biorąc pod uwagę tydzień ciąży, masę ciała, wiek oraz aktywność fizyczną przyszłej mamy. Złotą zasadą jest zasada „jedz mniej a częściej”. Zaleca się, by dieta cukrzycowa w trakcie ciąży była bogata w mało przetworzone produkty, między innymi:

• chudy drób,
• warzywa,
• tłuszcze roślinne: oliwa z oliwek i olej lniany,
• tłuste ryby morskie,
• jaja gotowane na twardo lub miękko,
• kasza jaglana i gryczana,
• ryż pełnoziarnisty,
• amarantus,
• otręby,
• orzechy.

Dieta cukrzycowa w ciąży zakłada ograniczenie ilości zjadanych owoców ze względu na zawarte w nich cukry proste. Natomiast wykluczyć z jadłospisu należy: 

• słodycze i wyroby cukiernicze,
• gotowe soki i słodzone napoje gazowane,
• pełnotłuste produkty mleczne,
• sery podpuszczkowe,
• tłuste mięsa i tłusty drób (kaczka, gęś), 
• podroby,
• masło i margarynę twardą,
• tłustą śmietanę,
• żywność typu fast-food.

W przypadku, gdy, po wskazanym przez lekarza stosowaniu zalecanej diety, stężenie glukozy nadal utrzymuje się powyżej normy, należy rozpocząć leczenie insuliną. Zazwyczaj cukrzyca ciążowa ustępuje po połogu, jednak zwiększa ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 w przyszłości. Najlepszą profilaktykę przeciw cukrzycy typu 2 stanowi zdrowa dieta i aktywny tryb życia.

Tagi: cukrzyca ciążowa dieta, dieta cukrzycowa w ciąży, cukrzyca w ciąży, zaburzenia hormonalne, cukier, cukrzyca, badania poziomu cukru we krwi, obciążenie glukozą, krzywa cukrowa, poziom cukru we krwi, diagnostyka cukrzycy